Lời mở đầu đặt nền tảng cho khái niệm “tư duy lại” – khả năng xem xét lại niềm tin, ý kiến, và quyết định của mình. Adam Grant cho rằng trong một thế giới thay đổi nhanh, bám vào niềm tin cũ có thể dẫn đến thất bại, như BlackBerry từ chối phát triển smartphone cảm ứng. Ông chia sẻ câu chuyện cá nhân: từng từ chối đầu tư vào startup của sinh viên, chỉ để nhận ra đó là Warby Parker, nay trị giá hàng tỷ USD. Grant giới thiệu ba tư duy sai lầm:
Thay vào đó, ông đề xuất tư duy như nhà khoa học: tò mò, thử nghiệm, và sẵn sàng sai. Grant nhấn mạnh: tư duy lại giúp bạn học hỏi, phát triển, và thích nghi.
Lời mở đầu khuyến khích bạn đặt câu hỏi về những gì mình tin. Ví dụ, nếu bạn luôn nghĩ mình không giỏi thuyết trình, hãy thử tư duy lại: “Liệu mình có thể cải thiện bằng luyện tập?” Trong bối cảnh Việt Nam ngày 24 tháng 5 năm 2025, khi công nghệ và AI thay đổi công việc (theo vnexpress.net, 30% việc làm bị ảnh hưởng bởi tự động hóa), tư duy linh hoạt giúp bạn thích nghi. Bạn có thể áp dụng bằng cách liệt kê một niềm tin cũ (như “Tôi không hợp làm lãnh đạo”) và thử thách nó qua hành động, như tham gia khóa học lãnh đạo.
Chương 1 khám phá nguy cơ của tư duy “nhà truyền giáo” – bám chặt vào niềm tin ngay cả khi sai. Grant kể về Mike Lazaridis, nhà sáng lập BlackBerry, người tin rằng bàn phím vật lý là tương lai, dẫn đến sự sụp đổ của công ty khi iPhone thống trị. Ông phân tích tâm lý tự tin thái quá (overconfidence), khiến người ta bỏ qua bằng chứng trái chiều. Grant cũng chia sẻ câu chuyện của Daryl Davis, một nhạc sĩ da màu thuyết phục thành viên Ku Klux Klan từ bỏ phân biệt chủng tộc bằng cách lắng nghe và đặt câu hỏi, thay vì tranh cãi.
Grant đề xuất:
Ông nhấn mạnh: tư duy lại bắt đầu từ việc chấp nhận mình không biết hết mọi thứ.
Chương 1 dạy bạn khiêm tốn và cởi mở. Ví dụ, nếu bạn tin một chiến lược marketing cũ luôn hiệu quả, hãy thử nghiệm chiến lược mới dựa trên dữ liệu. Trong bối cảnh 2025, khi các startup Việt Nam cạnh tranh khốc liệt, tư duy lại giúp bạn tránh thất bại như BlackBerry. Thử áp dụng bằng cách xin ý kiến đồng nghiệp về dự án, như một quản lý cải thiện kế hoạch nhờ lắng nghe phản hồi.
>>> Đọc nhiều hơn: Tóm tắt sách Phi Lí Trí
Chương 2 đề cao tư duy như nhà khoa học: tò mò, thử nghiệm, và vui vẻ khi sai. Grant kể về Amy Edmondson, nhà nghiên cứu Harvard, phát hiện rằng các bệnh viện tốt nhất khuyến khích nhân viên báo cáo sai lầm để học hỏi, thay vì che giấu. Ông giới thiệu khái niệm niềm vui của sự sai lầm (the joy of being wrong), nhấn mạnh rằng sai lầm là cơ hội để phát triển. Grant đề xuất 4 bước tư duy nhà khoa học:
Grant cũng kể về một giáo viên khuyến khích học sinh thử sai để học toán, dẫn đến kết quả tốt hơn. Ông nhấn mạnh: tư duy lại là quá trình học hỏi không ngừng.
Chương 2 khuyến khích bạn thử nghiệm như nhà khoa học. Ví dụ, nếu bạn ngại nói trước đám đông, hãy thử thuyết trình ngắn trước bạn bè và xin phản hồi. Trong bối cảnh 2025, khi học online phổ biến ở Việt Nam (theo tuoitre.vn, 50% sinh viên học hybrid), tư duy này giúp bạn thử công cụ mới như Zoom. Thử áp dụng bằng cách thử một kỹ năng mới (như viết blog) và đánh giá kết quả, như một nhân viên tăng tương tác nhờ thử livestream.
Chương 3 khám phá cách biến xung đột và tranh luận thành cơ hội học hỏi. Grant kể về các đội NASA sau thảm họa Challenger, học cách khuyến khích tranh luận để tránh sai lầm. Ông phân tích xung đột nhiệm vụ (task conflict) – tranh luận về ý tưởng, không về cá nhân – giúp cải thiện quyết định. Grant đề xuất 4 cách tranh luận hiệu quả:
Grant kể về một cặp vợ chồng cải thiện quan hệ bằng cách tranh luận về cách nuôi con một cách xây dựng. Ông nhấn mạnh: xung đột là cơ hội để tư duy lại và phát triển.
Chương 3 dạy bạn tranh luận để học, không để thắng. Ví dụ, khi đồng nghiệp phản đối kế hoạch, hỏi: “Bạn thấy điểm nào cần cải thiện?” Trong bối cảnh 2025, khi làm việc nhóm đa dạng tăng, kỹ năng này giúp bạn hợp tác hiệu quả. Thử áp dụng bằng cách tổ chức họp tranh luận ý tưởng, như một đội tăng sáng tạo nhờ thảo luận cởi mở.
>>> Đọc thêm: Tóm tắt sách Dám Bị Ghét
Chương 4 phân tích cách vượt qua thiên kiến xác nhận (confirmation bias) – chỉ tìm bằng chứng củng cố niềm tin cũ. Grant kể về một nhà đầu tư bỏ lỡ cơ hội vì không chịu xem xét dữ liệu mới. Ông đề xuất khái niệm vũ điệu của sự nghi ngờ và tự tin: cân bằng giữa tin vào khả năng của mình và sẵn sàng thay đổi khi có bằng chứng mới. Grant đưa ra 3 chiến lược:
Grant kể về một nhà khoa học thay đổi lý thuyết sau khi bị phản bác, dẫn đến bước đột phá. Ông nhấn mạnh: tư duy lại là nghệ thuật cân bằng giữa kiên định và linh hoạt.
Chương 4 giúp bạn cởi mở với ý kiến mới. Ví dụ, nếu bạn tin quảng cáo truyền thống tốt nhất, hãy thử quảng cáo TikTok và so sánh kết quả. Trong bối cảnh 2025, khi marketing số thống trị (theo vietnamnet.vn, 60% ngân sách quảng cáo cho digital), kỹ năng này giúp bạn thích nghi. Thử áp dụng bằng cách đọc bài báo trái quan điểm, như một marketer cải thiện chiến dịch nhờ thử nền tảng mới.
Chương 5 hướng dẫn cách thuyết phục người khác tư duy lại mà không gây căng thẳng. Grant kể lại câu chuyện của Daryl Davis (từ Chương 1), người dùng sự lắng nghe và câu hỏi để thay đổi tư duy của thành viên KKK. Ông đề xuất 4 kỹ thuật thuyết phục:
Grant phân tích: ép buộc khiến người ta phòng thủ, nhưng lắng nghe và đặt câu hỏi khơi gợi thay đổi. Ông nhấn mạnh: thuyết phục là giúp người khác tự tư duy lại.
Chương 5 dạy bạn thuyết phục khéo léo. Ví dụ, khi thuyết phục sếp dùng phần mềm mới, nói: “Tôi thấy phần mềm này tiết kiệm 10 giờ/tuần, anh nghĩ sao?” Trong bối cảnh 2025, khi đổi mới công nghệ đòi hỏi sự đồng thuận, kỹ năng này giúp bạn dẫn dắt. Thử áp dụng bằng cách thuyết phục bạn bè thử nhà hàng mới, như một nhân viên thuyết phục đội nhóm nhờ lắng nghe.
Chương 6 khám phá giá trị của sự đa dạng ý kiến trong việc tư duy lại. Grant kể về một đội bóng rổ cải thiện chiến thuật nhờ lắng nghe ý kiến từ các thành viên khác nhau, thay vì chỉ dựa vào huấn luyện viên. Ông phân tích: đồng thuận giả tạo (groupthink) dẫn đến quyết định tệ, như vụ phá sản của Sears do lãnh đạo bỏ qua ý kiến trái chiều. Grant đề xuất 3 cách tận dụng đa dạng ý kiến:
Grant nhấn mạnh: đa dạng ý kiến giúp bạn thấy điểm mù và đưa ra quyết định tốt hơn.
Chương 6 khuyến khích bạn học từ người khác. Ví dụ, khi lập kế hoạch dự án, hỏi ý kiến nhân viên mới để có góc nhìn tươi. Trong bối cảnh 2025, khi làm việc đa văn hóa tăng ở Việt Nam, kỹ năng này giúp bạn sáng tạo. Thử áp dụng bằng cách tổ chức buổi họp “ai cũng phát biểu”, như một đội tăng doanh thu nhờ ý tưởng từ nhân viên trẻ.
Chương 7 khám phá cách quản lý cảm xúc khi đối mặt với những niềm tin bị thách thức, tránh rơi vào vòng xoáy cảm xúc (emotional hijacking). Grant kể về một nhà đầu tư hối hận vì để cảm xúc chi phối, bán cổ phiếu sớm và bỏ lỡ cơ hội lớn. Ông giải thích: khi niềm tin bị lung lay, chúng ta thường phản ứng phòng thủ hoặc tức giận, cản trở tư duy lại. Grant đề xuất 4 chiến lược:
Grant kể về một CEO học cách kiểm soát cảm xúc khi đội ngũ phản đối chiến lược, dẫn đến quyết định tốt hơn. Ông nhấn mạnh: quản lý cảm xúc giúp bạn tư duy lại một cách lý trí.
Chương 7 dạy bạn giữ bình tĩnh khi niềm tin bị thách thức. Ví dụ, nếu đồng nghiệp bác bỏ ý tưởng của bạn, hãy hít thở và hỏi: “Bạn có góc nhìn nào khác không?” Trong bối cảnh Việt Nam ngày 24 tháng 5 năm 2025, khi áp lực công việc tăng (theo vietnamnet.vn, 35% nhân viên báo cáo căng thẳng), kỹ năng này giúp bạn xử lý xung đột. Thử áp dụng bằng cách viết nhật ký cảm xúc sau tranh luận, như một quản lý cải thiện quyết định nhờ kiểm soát cảm xúc.
Chương 8 tập trung vào việc tạo môi trường khuyến khích tư duy lại trong tổ chức. Grant kể về Pixar, nơi văn hóa an toàn tâm lý (psychological safety) giúp nhân viên thoải mái chia sẻ ý tưởng và sai lầm, dẫn đến những bộ phim thành công như Toy Story. Ông phân tích: văn hóa học hỏi yêu cầu lãnh đạo khiêm tốn và nhân viên dám đặt câu hỏi. Grant đề xuất 3 cách xây dựng:
Grant kể về một công ty tăng 20% sáng tạo khi lãnh đạo tổ chức họp “học từ thất bại”. Ông nhấn mạnh: văn hóa học hỏi biến sai lầm thành cơ hội phát triển.
Chương 8 giúp bạn xây dựng đội ngũ cởi mở. Ví dụ, khi dẫn dắt nhóm, bạn có thể nói: “Ai có ý tưởng mới, cứ chia sẻ!” Trong bối cảnh 2025, khi doanh nghiệp Việt Nam đầu tư vào đổi mới (theo hanoimoi.vn, 50% công ty áp dụng công nghệ mới), kỹ năng này tăng cạnh tranh. Thử áp dụng bằng cách tổ chức họp chia sẻ sai lầm, như một đội cải thiện sản phẩm nhờ phản hồi.
Chương 9 đề xuất cải cách giáo dục để dạy trẻ tư duy linh hoạt thay vì học vẹt. Grant kể về một giáo viên dạy học sinh đặt câu hỏi thay vì chỉ ghi nhớ, dẫn đến tư duy sáng tạo hơn. Ông phê phán hệ thống giáo dục cứng nhắc, nơi học sinh sợ sai. Grant đề xuất 4 cách giáo dục tư duy lại:
Grant kể về một trường học tăng 30% điểm sáng tạo khi áp dụng học qua dự án. Ông nhấn mạnh: giáo dục linh hoạt chuẩn bị trẻ cho thế giới thay đổi nhanh.
Chương 9 khuyến khích bạn dạy trẻ tư duy cởi mở. Ví dụ, khi dạy con học toán, hỏi: “Con nghĩ có cách nào khác để giải không?” Trong bối cảnh 2025, khi giáo dục Việt Nam đẩy mạnh STEM (theo tuoitre.vn, 40% trường áp dụng học dự án), kỹ năng này chuẩn bị trẻ cho tương lai. Thử áp dụng bằng cách khuyến khích con đặt câu hỏi, như một phụ huynh giúp con sáng tạo hơn.
Chương 10 phân tích cách tư duy lại định hình công việc trong tương lai. Grant kể về một công ty thất bại vì không chịu đổi mới quy trình, trong khi đối thủ áp dụng công nghệ mới và thắng. Ông dự đoán: công việc tương lai yêu cầu khả năng học lại (unlearning and relearning) để thích nghi với AI và tự động hóa. Grant đề xuất 3 chiến lược:
Grant kể về một nhân viên chuyển từ marketing sang AI nhờ học lại, dẫn đến thăng tiến. Ông nhấn mạnh: tư duy cởi mở là chìa khóa để tồn tại trong thị trường lao động.
Chương 10 giúp bạn chuẩn bị cho công việc tương lai. Ví dụ, nếu bạn làm ngân hàng, hãy học thêm về blockchain. Trong bối cảnh 2025, khi AI thay đổi việc làm (theo vnexpress.net, 25% công việc cần kỹ năng mới), kỹ năng này giúp bạn cạnh tranh. Thử áp dụng bằng cách học một khóa online, như một nhân viên thăng chức nhờ học dữ liệu.
Chương 11 khuyến khích áp dụng tư duy lại vào đời sống cá nhân để sống ý nghĩa hơn. Grant kể về một người thay đổi thói quen hàng ngày, như thử chạy bộ thay vì cà phê sáng, và khám phá niềm vui mới. Ông đề xuất 3 cách sống tò mò:
Grant kể về một người tìm lại đam mê hội họa sau 20 năm nhờ tư duy lại sở thích. Ông nhấn mạnh: tư duy lại giúp bạn sống phong phú và không ngừng phát triển.
Chương 11 truyền cảm hứng để sống tò mò. Ví dụ, nếu bạn luôn ăn sáng tại nhà, thử ăn ở quán mới. Trong bối cảnh 2025, khi sức khỏe tinh thần được chú trọng, kỹ năng này giúp bạn hạnh phúc hơn. Thử áp dụng bằng cách thử sở thích mới, như một người tìm niềm vui qua học yoga.
Phần kết tổng hợp các bài học và kêu gọi hành động. Grant nhấn mạnh: tư duy lại không chỉ là lý thuyết mà là thói quen hàng ngày. Ông đề xuất 3 bước thực hiện:
Grant kể về một công ty tăng năng suất 15% khi áp dụng họp “tư duy lại” hàng tuần. Ông nhấn mạnh: hành động nhỏ hôm nay dẫn đến thay đổi lớn mai sau.
Phần kết thúc đẩy bạn hành động. Ví dụ, lập danh sách “3 niềm tin tôi muốn tư duy lại” và thử một thay đổi, như làm việc 4 ngày/tuần. Trong bối cảnh 2025, khi cân bằng công việc-cuộc sống là ưu tiên, kỹ năng này giúp bạn tối ưu. Thử áp dụng bằng cách thử nghiệm lịch làm việc mới, như một nhân viên tăng hiệu quả nhờ giảm họp.
Trong Lời bạt, Grant chia sẻ những niềm tin ông đã tư duy lại khi viết sách, như từ bỏ ý kiến rằng “mọi người đều ghét thay đổi”. Ông kể về hành trình học hỏi từ độc giả và đồng nghiệp, nhấn mạnh rằng tư duy lại là quá trình suốt đời. Grant khuyến khích bạn:
Ông kết luận: tư duy lại là cách sống để không ngừng tiến bộ trong một thế giới không ngừng thay đổi.
Lời bạt truyền cảm hứng để bạn sống với tư duy lại. Ví dụ, viết nhật ký về một niềm tin bạn thay đổi, như “Tôi từng sợ nói trước đám đông, giờ tôi thích nó.” Trong bối cảnh 2025, khi học suốt đời là xu hướng, kỹ năng này giữ bạn trẻ trung. Thử áp dụng bằng cách chia sẻ bài học với bạn bè, như một người truyền cảm hứng nhờ kể chuyện tư duy lại.
------------------------------------------------------------------HẾT----------------------------------------------------------------------------
Tóm tắt sách Think Again - Dám Nghĩ Lại là ngọn lửa khơi dậy tư duy cởi mở, giúp bạn vượt qua giới hạn của niềm tin cũ. Adam Grant dạy bạn cách học từ thất bại, thuyết phục khéo léo, và sống tò mò mỗi ngày. Hãy đọc sách hoặc thử nghiệm một thay đổi nhỏ, như học kỹ năng mới! “Tư duy lại là chìa khóa mở tương lai.” Truy cập ngay để tìm thêm tài liệu hoặc bắt đầu hành trình làm chủ tư duy với Dám Nghĩ Lại hôm nay, ngày 24 tháng 5 năm 2025, để sống linh hoạt trong thế giới không ngừng đổi thay!
Địa chỉ email của bạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu.