Điện Biên – vùng đất thiêng nơi ghi dấu chiến thắng lẫy lừng năm 1954, luôn là nguồn cảm hứng bất tận cho thi ca. Những vần thơ về Điện Biên không chỉ tái hiện một thời oanh liệt mà còn gửi gắm lòng biết ơn sâu sắc đến thế hệ cha ông đi trước.
Tác giả: Chế Lan Viên
Ngoảnh đầu chào Điện Biên
Ngoảnh đầu chào Giơ-ne
Ngoảnh đầu chào trăm nơi máu Đảng và dân ta đã đổ
Cho sáng nay chân ta về dẫm lại đất nơi này
Vâng, tôi yêu những nơi đá cộc cây cằn
Tổ quốc như bà mẹ nghèo thì thào cùng tôi qua nước mắt
Những rừng vàng bể bạc
Tôi cũng yêu những nơi thân thể chín đầy
Như tháng Giêng hai mình xuân trái chín
Mỗi trái đào mọng đỏ gọi lòng ta
Hồng Quảng, Hồng Gai là nơi ấy!
Cẩm Phả, Cửa Ông là nơi ấy!
Vùng Mỏ - Vùng Thơ là nơi ấy!
Vàng của ta chôn dưới bước ta đi
Đi trăm nơi đến nơi này bỗng thấy
Mười năm ở trong tay giặc cướp
Sáng hôm nay ta lấy trở về
Sách vở cha ông xưa chưa từng nói đến
Chỉ có Cô Tô! Chỉ có Tầm Dương! Chỉ nghe Xích Bích
Ngòi bút xưa không hề viết: Hồng Gai
Máu thịt cha ông theo gió tủi trăng buồn mà mất tích
Đây, hồn thơ thời đại đợi ta đây
Xanh biếc màu xanh, bể như hàng nghìn mùa thu qua còn để tâm hồn nằm đọng lại
Sóng như hàng nghìn trưa xanh trời đã tan xanh ra thành bể và thôi không trở lại làm trời
Nếu núi là con trai, thì bể là phần yểu điệu nhất của quê hương đã biến thành con gái
Mỗi đêm hè, da thịt sống sinh sôi
Ôi! Hay chính lòng ta là bể?
Đến đây nằm để yêu gần, yêu sát mỗi tầng than
Thoảng tí gió, gợn màu mây, nhạt tí nắng, ửng sắc trời,
ló vầng trăng, hay chỉ vô tình là con chim bay, con cá đớp
Bể đổi thay như lòng ta thay mùa, thay cảm xúc
Lật từng trang mây nước lạ lòng ta
Câu chuyện Ngư phủ lạc Đào Nguyên, ai còn tin được nữa
Nhưng kìa!
Thuyền đánh cá! Thuyền thơ! Hay cánh bướm?
Ai gọi đi mà im lìm không tiếng gọi?
Lắng nghe! - Thôi, chính tiếng chân trời...
Nếu quả thật chân trời! - Cho lòng ta đi với chút!
Tôi muốn đến chỗ nước trời lẫn sắc
Nơi bốn mùa đã hóa thành thu
Nơi đáy bể những rừng san hô vờ thức ngủ
Những rừng rong tóc xõa, lược trăng cài
Nơi những đàn mây trắng xóa cá bay đi
Cá vào hội xòe hoa mang áo đẹp
Cá nục, cá chuồn, cá chim, không phải chim đâu, cá hồng hồng sắc vẩy
Con cá song cầm đuốc dẫn thơ về
Nơi nghìn thứ cá nức lòng sinh sôi vì thợ mỏ
Cho bát canh rau từ nay thêm chất ngọt
Những cánh tay người thêm chất máu
Cho mùa than như suối lớn
Từ đèo cao chảy mạnh những guồng than
Phải đâu lên rừng mới hái được hoa phong lan
Ta ra bể! Hoa chờ ta giữa núi
Hạ Long! Bái Tử Long rồng đã khuất rồi, chỉ còn có đá
Những đêm trăng đá suy nghĩ như người
Khi xuân đến, đá động lòng thương nhớ
Khi hè gọi, đá xôn xao trong dạ đá...
Hoa phong lan tím hồng rủ bướm đến từng đôi...
Không ai nhớ nữa thời xưa kia đã đi làm giặc
Chỗ hang thổ phỉ tàu ô, nay thắp ngọn lửa chài
Thôi! Ta nhớ đất liền rồi! cho ta về lại đất
Ngọn buồm ta đã muốn quay lưng
Chân trời không ở trước mặt ta, mà sau lưng ta
những thành phố, những tầng than thành chân trời kêu gọi
Ta vừa nghe thấy tiếng kêu
Ôi tiếng kêu một nửa than đen, một nửa hồng mái ngói...
Của những thành phố như tổ ong mênh mông sắp bám vào đá núi
Mà mỗi con ong cần lao làm mật, làm than trong mỗi căn nhà
Những thành phố như rồng xưa lên cạn khoanh mình nghe lại bể
Nghe tiếng thúc giục của trăm lớp sóng cuộc đời không ngừng không nghỉ
Rồng vui lây, muốn nhả ngọc xưa làm trái ngọt nuôi người
Hồng Gai! Cẩm Phả! Cửa Ông! Hà Lầm! Hà Tu! Bàng Danh! Uông Bí!
Những thành phố măng non chưa sống hết cuộc đời thành phố
Những chất than đã thành thi tứ tỏa trên đầu...
Chất than hun dưới chỗ nằm làm cho hoa và mặt người đậm sắc
Giọng người, giọng chim, tiếng xe, tiếng máy rồ lên
trong gió vì nghe trong máu nóng hơi than
Than! Than! Than! Than! Than! Than!
Nắng sáng, sương chiều, mặt trời ban trưa, vầng hồng ban mai,
mặt trăng đầu hôm, mặt trăng giữa tối...
Cho đến một vì sao xa, rất xa
Cũng theo than mà nhấp nháy
Còn ai yên ổn vì than!
Mười hai giờ than đổi thay sắc màu như hồn thi sĩ hôm qua quen nay đã lạ
Những thành phố như những bài thơ luôn luôn đổi tứ với màu than…
Tác giả: Nguyễn Bính
Thăm thẳm trời xanh lộng đáy hồ,
Mùi hoa thiên lý thoảng chiều thu.
Con cò bay lả trong câu hát,
Giấc trẻ say dài nhịp võng ru.
Lá thấp cành cao gió đuổi nhau,
Góc vườn rụng vội chiếc mo cau.
Trái na mở mắt, nhìn ngơ ngác,
Đàn kiến trường chinh tự thuở nào.
Lúa trổ đòng tơ, ngậm cốm non,
Lá dài vươn sắc lưỡi gươm con.
Tiếng chim mách lẻo cây hồng chín,
Điểm nhạt da trời những chấm son.
Hai cánh chia quân chiếm mặt gò,
Bê con đùa mẹ bú chưa no.
Cờ lau súng sậy giam chân địch,
Trận Điện Biên này lại thắng to.
Sông đỏ phù sa, nước lớn rồi,
Nhà bè khói bếp lững lờ trôi.
Đường mòn rộn bước chân về chợ,
Vú sữa đầy căng mặt yếm sồi.
Thong thả trăng non rựng cuối làng,
Giữa nhà cây lá bóng xiên ngang.
Chiều con, cặm cụi đôi ngày phép,
Ngồi bẻ đèn sao, phất giấy vàng.
>>> Xem thêm tại: Tuyển chọn thơ hay về Lào Cai - Miền núi non hùng vĩ
Tác giả: Chế Lan Viên
Đẹp vô cùng Tổ quốc ta ơi! (Tố Hữu)
Tâm hồn tôi khi Tổ quốc soi vào
Thấy ngàn núi trăm sông diễm lệ
Con ngọc trai đêm hè đáy bể
Uống thủy triều bỗng sáng hạt châu
Chim đang bay dừng cánh giữa ngày đau
Tôi vắng đến bên mình Tổ quốc
Nhưng mỗi ngày tim tôi vẫn mọc
Theo vầng dương trên đất nước mỡ màu
Tôi trở lại giữa rừng sâu Việt Bắc
Chim bắt-cô ơi! đâu chỗ Bác ngồi?
Đây có phải vườn tăng gia của Bác?
Mỗi tấc rừng đều có ánh dương soi
Tôi đến trước đồi Điện Biên rực lửa
Cỏ mùa xuân che láp chỗ anh nằm
Đất Tổ quốc quý từng dòng máu đổ
Hết một mùa chiến dịch, lại thành xuân
Tôi đến cả những vùng xưa chẳng đến
Mây trời Miên trời Việt nối biên thùy
Rừng thốt nốt ủ đoàn quân tình nguyện
Mẹ già Miên giấu lệ tiễn con đi
Đây bát ngát Trường Sơn nằm ở giữa
Hai chị em Lào - Việt hai bên
Rừng tươi mát như mẹ hiền lắm sữa
Nghìn chiến khu từng nương bóng mẹ hiền
Tôi về giữa miền Nam trời của mẹ
Miền Nam ơi! Nửa vạt áo mưa dầm
Mỗi chiến công hay từng giọt lệ
Đều xóa dần núi cách sông ngăn
Ngày sinh nhật tháng Năm đồng Bắc Bộ
Lúa chiêm phơi chiếu bạc chiếu vàng
Khắp trung châu những xóm làng thoát khổ
Hết đêm rồi, đời lật dở qua trang
Tôi ra bể cá nồng hơi gió bể
Sóng du dương ca đất nước mạnh giàu
Chim bạn hữu rực bay cờ quốc tế
Đây tương lai như hải cảng lắm tàu
Ôi! tương lai như hải cảng lắm tàu
Những con tàu chở đầy hạnh phúc
Ôi! tương lai như mùa chiêm lắm thóc
Lắm tiếng cười, lắm cánh bồ câu
Hà Nội - Nam Quan dây đàn vĩ đại
Đường đi Nam bánh sắt tiến lên dần
Ga chết rồi, tàu kêu ga sống lại
Cầu trỗi mình theo nhịp búa trăm cân
Đời lớn lên rồi cổ quàng khăn đỏ
Xe như ong bay mật đến công trường
Mùi gỗ mới quyện màu sơn ngói đỏ
Ống khói dài như những cánh tay vươn
Đất quê hương một ngày tôi qua suốt
Đêm ngủ nghe thơ náo động tâm tình
Chiếc thuyền gỗ uống nhiều gió nước
Nghe đất trời thở bốn xung quanh
Tôi yêu quá! Cuộc đời như con đẻ
Như đêm xuân người vợ trẻ yêu chồng
Tôi nối với bạn bè như với bể
Cả lòng tôi là một dải sông Hồng
Cánh chim câu đêm bay về tổ nghỉ
Gắng thấy thêm cây thêm bãi thêm rừng
Cánh thơ tôi thoát khỏi phòng nhỏ bé
Lượn trăm vòng trên Tổ quốc mênh mông.
Tác giả: Chế Lan Viên
Nghĩa trang
Chói chang
Sắc vàng
Một mùi hương vời vợi
Đang bay đầy nghĩa trang
Nhà dân chật
Dân lên đây phơi thóc
Thóc của dân
Che kín mộ anh hùng
Nhớ ngày nào
Các anh đi đánh giặc
Bảo vệ mùa
Về sống ở trong dân
Tô Vĩnh Diện, Trần Can
Mộ anh Giót, anh Đàn
Năm trăm mộ anh hùng ngời chói thóc
Dưới đồi xa
Pháo thù gục mặt
Lúa đã chín
Chỗ tầm câu đại bác
Lúa chín thơm
Đầy một sắc trưa vàng
Nghĩa trang…
… Thời gian…
Hạt thóc
Nên vàng
Như tình của nhân dân ủ ấp…
Cầm hạt thóc trên tay
Nặng máu người đã khuất
… Lại nghĩ về phương Nam.
Tác giả: Đỗ Quốc Thuấn
Bao giờ trở lại Điện Biên
Say mùa ban nỏ trắng triền núi xanh
Bao giờ trở lại Mường Thanh
Vượt Pha Đin, với khúc “Hành quân xa”
Bước xoè còn lẫn nét hoa
Dáng người tạc đá, dáng nhà nép mây,
Rượu cần uống mấy cho say
Chỉ bâng khuâng một nét mày cong cong
Đêm vui rộn rã chiêng cồng
Hội reo lửa trại bập bùng đuốc hoa
Trăng còn treo đỉnh non xa,
Đã dồn vó ngựa, tiếng gà rộn đêm.
Bao giờ trở lại Điện Biên
Khăn Piêu còn có vẹn nguyên sắc chàm?
Ngập ngừng nửa khẩu cơm lam
Năm mươi năm vẫn ngập tràn nhớ thương.
Tác giả: Trần Thuyên
Chắc gì còn trở lại lần sau,
Chút định mệnh người vùng cao vẫn nói:
“Đi khỏi Điện Biên là người khuất núi.”
Ơi miền Tây! Tôi đến bao lần
Bởi đất đỏ cứ níu chân tôi lại,
Hay hồn thiêng giăng giăng mờ sương khói
Trên Nghệ An, Thanh Hóa, Thái Bình
Lạng Sơn, Tuyên Quang, Cao Bằng,Bắc Cạn,
Hay Thái Nguyên, Phú Thọ, Hòa Bình…
Những nấm mồ chiến sĩ vô danh
Như vùi khuất nghìn cân thuốc nổ
(Đêm công đồn, đất lở, trời long.)
Đứng nơi đây ai cũng hóa lưng còng,
Lệ tuôn chảy nhức căng đôi bờ mí,
Đỏ hương trầm , chưa gọi được tên anh.
Người ngã xuống mới là người sống mãi,
Di sản Việt Nam - Lương tri thời đại
Tim vẫn đập 54 bậc đài Chiến Thắng
Mắt dõi nhìn đường 7 tháng 5,
Lời thủ thỉ chiều chiều dòng Nậm Rốm,
Nỗi nhớ quê nhà gửi hương lúa Mường Thanh,
Nét trầm mặc ba trăm năm Bản Phủ,
Giữa vòng tay ban trắng, núi rừng xanh.
Tác giả: Anh Ngọc
Trời Điện Biên mây trắng
Trắng như màu hoa ban
Màu áo cô gái Thái
Khuy bạc sáng hai hàng
Trời Điện Biên mây trắng
Trắng như màu cơm lam
Màu lững lờ khói bếp
Bay trên mái nhà sàn
Trời Điện Biên mây trắng
Trắng màu khói na pan
Màu khói bom, khói đạn
Đọng đến giờ chưa tan
Trời Điện Biên mây trắng
Màu những lá cờ hàng
Một chiều bay trắng đất
Trắng trời như khăn tang
Trời Điện Biên mây trắng
Màu mộ chí hàng hàng
Màu bạc đầu bạn cũ
Tìm nhau trong nghĩa trang
Trời Điện Biên mây trắng
Màu xương trắng đồi hoang
Trời Điện Biên mây trắng
Trắng hoa lau bạt ngàn...
Trời Điện Biên mây trắng
Trời Điện Biên mây trắng
Trời Điện Biên mây trắng
Tác giả: Hoàng Ngọc Hải
Tuần Giáo quê tôi cảnh núi đồi
Hoa Ban, Đào thắm lộc đâm chồi
Khèn Mông gọi bạn về chơi hội
Tính tẩu mời ta đến sánh đôi
Còn ném giao duyên tình thắm thiết
Kéo co kết bạn nghĩa đầy vơi
Tác giả: Mai Nam Thắng
Ngược những mùa ban Nà Sản, Cò Nòi
Những Mai Sơn, Thuận Châu, Tuần Giáo…
Đã hoen rỉ những cỗ tăng, tháp pháo
Vẫn bời bời lau trắng bạt ngàn lau…
Vẫn tinh khôi màu trắng thủa ban đầu
Trùng điệp cỏ lau chắn che bờ cõi
Nhắn nhủ gì mà rì rào không mỏi
Sáu mươi năm tiếp nối bốn ngàn năm!
Để ngày ngày Bản Kéo, Him Lam
Độc Lập, Noong Nhai, Mường Thanh, Hồng Cúm…
Lau xao xác bạt ngàn bia mộ trắng
Hóa vầng mây che bóng các anh nằm…
Ơi những hồn lau từ Pác Bó cội nguồn
Một sớm Nguyên Bình xếp thành đội ngũ
Bữa cơm nhạt thay những lời tuyên thệ
Nên Nà Ngần, Phai Khắt buổi xuất quân…
Ơi những hồn lau mái lán Tỉn Keo
Dõi theo bóng Tướng quân tại ngoại
Rừng Mường Phăng trăng sao tỏ lối
Cờ lau reo tin thắng trận bay về…
Cờ lau reo rạo rực đêm xòe
Áo cóm, khăn piêu, điệu chèo, hò sông Mã…
Ngàn lau đung đưa quanh bập bùng bếp lửa
Nhịp “Kết đoàn” nối nhịp ngàn lau […]
Ôi diệu kỳ lau trắng Điện Biên
Hóa mây trắng Ba Đình soi cỏ biếc
Hóa lớp lớp sóng bạc đầu thao thiết
Vỗ đêm ngày Hoàng Sa, Trường Sa…
Như nỗi niềm ký thác của ông cha
Như Đất nước trường sinh tươi tốt
Như người lính ngàn đời bên cột mốc
Lau vĩnh hằng trong cõi Nhân Dân!
Tác giả: Văn Liêm
Về thăm Điện Biên sau bao ngày mong ước,
Rừng núi mơ màng trong sắc Hoa Ban…
Nhớ tiếng hát năm xưa “Giải phóng Điện Biên,
Bộ đội ta tiến quân trở về giữa mùa hoa nở…”
Sương sớm phủ Mường Thanh mờ tỏ,
Lán Đại tướng chỉ huy nép mình trong cây cỏ,
Còn văng vẳng đâu đây tiếng hò kéo pháo,
Đoàn dân công hăm hở đẩy xe thồ…
Đồi Him Lam còn ghi chiến công xưa,
Xe tăng địch cháy bung xích sắt.
Hầm Đờ Cát nằm sâu dưới lòng đất
Cũng rung lên trong tiếng pháo gầm…
Điện Biên bây giờ - Thành phố trẻ sắc xuân
Đoàn Pì-noọng rộn rang mầu áo mới
Em về đâu? Cho anh theo với!
Kẻo lạc đường giữa đồi núi đầy hoa…
>>> Xem thêm tại: Tuyển chọn thơ hay về Tây Bắc - Vùng đất sương giăng kỳ vĩ
Tác giả: Nguyễn Ngọc Hoàn
Tuần tra trên dải đất biên cương
Vách đá cheo leo gió tản sương
Năm tháng trọn tình cùng mốc giới
Ngày đêm vẹn nghĩa với quê hương
Khó khăn vững chí lòng son sắt
Gian khổ bền gan dạ chẳng vương
Tay súng vững vàng yên xã tắc
Bài ca biên giới hát trên đường.
Tác giả: Nguyễn Hưng Hải
Nhớ lần trở lại Điện Biên
Sững sờ đỉnh dốc Pha Đin nhìn trời
Chèn lưng cứu pháo đâu rồi
Pháo thì cứu được mà người nằm đâu
Trắng như mây trắng trên đầu
Hàng bia mộ trắng một màu đau thương
Máu xương đã lát thành đường
Nhẹ chân thôi, những đau buồn chưa qua
Điện Biên trong buổi chiều tà
Nhìn ông như thể người cha dịu hiền
Dừng chân đỉnh dốc Pha Đin
Đau cho ông cả cái nhìn sau lưng
Bẻ ghi, tàu chẳng chịu dừng
Nhẹ chân mà vẫn đau từng khớp chân
Nước thì xa, lửa thì gần
Tháng năm đi mãi còn nhầm lối quen
Tự ông là một ngọn đèn
Soi cho người biết Điện Biên thế nào
Không che được gió lọt vào
Bao lần ngỡ tắt cả sao lẫn đèn
Đi cùng ông đến Điện Biên
Mới hay đỉnh dốc Pha Đin lầy bùn
Nhìn ông đỉnh dốc mà run
Nhìn ông đáy vực mà chùn bước đi
Ngã vì cây chẳng biết quỳ
Lá không biết lạy, hoa thì cứ thơm
Ngã vì đường phủ rạ rơm
Lưới giăng từ những ao chuôm, ngách đầm
Cầm tay mà kẻ khác giằng
Đằng sau chiếc ghế ai cầm đi đâu
Còn kia Nguyễn Trãi rơi đầu
Nguyễn Du ứa lệ nỗi đau thân Kiều
Gửi lòng theo tiếng thông reo
Sông xa mà nổi bọt bèo ao quê
Dốc Pha Đin lắm người đi
Dốc Pha Đin ít người về, vì sao?
Nhìn ông, tôi thấy núi cao
Biển sâu trước mặt, trăng sao đầy trời
Ngậm ngùi ông nói với tôi
Nhẹ chân thôi, máu xương người tháng năm…
Ở đâu đồng đội đang nằm
Ở đâu đồng đội đang cần miếng cơm
Ở đâu đồng đội đang buồn
Ở đâu đồng đội cùng đường, ở đâu…!?
Nhìn lên mây trắng trên đầu
Dưới chân cũng trắng một màu bi thương
Máu xương đã lát thành đường
Từ Điện Biên tới Sài Gòn bao xa
Đã đi hết cả đời cha
Đời con cũng hết chưa qua lối mòn
Giếng trong nước đục từ nguồn
Bão Trường Sa xoáy cả đường cũng trôi
Về thôi Tướng Giáp. Mưa rơi…
Dốc Pha Đin lại đoàn người đang lên
Đến đâu thì gặp Điện Biên
Đến đâu thì đến nỗi niềm như ông
Xa gần kẻ thắp, người không
Nép hương cháy tự nỗi lòng nào đây
Chụm tay trên đỉnh dốc này
Thắp cho cả những ngàn ngày lăn lê
Bâng khuâng suốt dọc đường về
Đến đâu thì hết tái tê đêm rằm
Nỗi niềm Đại Tướng bao năm
Ba Đình nắng đẹp trời trong mà buồn
Tây Hồ vọng lại tiếng chuông
Lẫn trong hoa sữa mùi hương năm nào
Chiếc khăn tay đã gói vào
Mở ra vẫn cứ ngạt ngào hoa ban
Đâu rồi Hồng Cúm, Him Lam
Trời xanh, mây trắng, nắng vàng ở đây
Nếu năm ấy bại trận này
Còn đâu có được cờ bay Sài Gòn
Còn đâu bát ngát con đường
Lướt xe trên mặt máu xương mà cười?!
Dù năm tháng có trôi qua, Điện Biên vẫn sống mãi trong tâm hồn người Việt như biểu tượng của tinh thần quật cường. Những vần thơ về Điện Biên là lời nhắc nhở về một quá khứ hào hùng, thôi thúc thế hệ sau gìn giữ và phát huy giá trị lịch sử quý báu.