Bình Định – quê hương của những võ sĩ huyền thoại, của tiếng sóng biển Quy Nhơn và những tháp Chăm cổ kính. Những vần thơ về Bình Định không chỉ là hoài niệm, mà còn là tình yêu dành cho một vùng đất vừa hào hùng vừa nên thơ, dung dị và sâu sắc.
Buổi hoàng hôn đang khi lòng chới với
Phút mơ màng nhớ quá người yêu xưa
Ngày biệt ly, trời đất kịp giao mùa
Và tình em sao chưa chi đã cạn.
Trời Bình Định tiếng hờn như ai oán
Biển Quy Nhơn máu nhuộm đỏ cõi lòng
Đất Phù Cát qua từng chiều nhớ mong
Dòng lệ đổ tiết đông về tê buốt.
Ta muốn bắt hình em đang ẩn hiện
Trong não cân và nét mực quay cuồng
Ta muốn cắn hồn em đầy lỗ miệng
Trong say sưa mùi da thịt tơi bời.
Ôi Bình Định, Bình Định, Bình Định
Qua cơn mê tình ta chết thật rồi
Ôi hỡi trời! Bình Định, Bình Định
Nơi đau thương gọi mãi không nên lời.
(Hoa Du Kha)
Bình Định nghe lòng bỗng trào dâng
Kỷ niệm một chiều bên Eo Gió
Nắng vàng bâng khuâng như hỏi nhỏ
Bao nhiêu năm rồi mới về thăm.
Em đã về đây với tháng năm
Vẫn mang trên vai dòng ký ức
Nắng sớm, mưa chiều em xuôi ngược
Sóng gió, vui buồn chẳng đổi thay.
Bình Định ơi năm tháng còn đây
Vẫn mênh mang thơ Hàn Mặc Tử
Dẫu bể đời cuồng điên giận dữ
Hòn Trứng, Hầm Hô vẫn vững vàng.
Đẹp lắm Mộng Cầm, với Tam Quan
Rặng dừa xanh soi làng Tuy Phước
Mùa mưa đến cánh đồng ngập nước
Mình đợi xuồng qua bến sông Kôn.
Tuổi 30 phơi phới tâm hồn
Như xương rồng vững vàng trong cát
Bình Định chiều ngồi nghe biển hát
Em bâng khuâng theo gió trải lòng.
(Ngô Anh Tuấn)
Anh nói với em về Bình Định
Đất anh hùng áo vải Quang Trung
Mùa xuân mới trên đường đổi mới
Vạn tấm lòng hướng về Nhơn Hội
Kỳ vọng nhiều lứa tuổi đôi mươi
Cửa Đông Bình Định sáng góc trời
Ngàn xưa hỡi rạng ngời ngàn sau.
Anh nói với em về Bình Định
Rừng dừa xanh quật khởi anh hùng
Trong kháng chiến núi rừng vây giặc
Hồng Lĩnh ơi, chi bộ đầu tiên
Bao liệt sĩ, anh hùng đã mất
Những nghĩa trang nối dài nước mắt
Cho hôm nay, nhìn lại tự hào!
Anh nói với em về Bình Định
Đất thơ ca, văn vật hoàng thành
Điệu bài chòi, hát bộ chân quê
Sao lắng đọng mọi nẻo đi về
Hồn dân tộc, mùa xuân hạnh phúc
Chào Bình Định vươn tầm cao mới
Để ngàn năm tiếp nối ngàn năm!
(Nguyễn Minh Quang)
Mùa trở dạ, vườn tơ chờ trái đỏ
Nắng lên đồi đỉnh tháp đứng chân đê
Đường dây thép chim về khao lúa trổ
Dọc đường dài bụi đỏ phất mui xe.
Buồng phổi mới ngực phồng thân áo xám
Trăng mái đường về hội nghị cơ quan
Ôi Bình Định từ những ngày tháng tám
Bao đứa con xiêu lạc trở làng.
Chiều đại hội ráng lồng trên biểu ngữ
Đời căng buồm vè xứ sở tự do
Đường cách mạng thơm từng trang lịch sử
Trong nhớ thương sông núi bớt mơ hồ.
Chim trắng lượn giàn, lá đang lát ngõ
Mái hoa râm phường phố chục làm duyên
Những hàng xén vừa nhún nha đến chợ
Tin dữ bay về gương lược đổ nghiêng.
Cù lao yến én bồng con chạy tổ
Họng ca nông ừng ực bãi Quy Nhơn
Đường “Mười chín” cầu A dưng gãy đổ
Móm giày đinh đến sục sạo chợ Đồn.
Người băng nẻo tuông qua lòng Bình Định
Rứt quê hương như rứt tóc, rứt da
Cuộc gian khổ đã bắt đầu nặng gánh
Sông lại mong thuyền, tàu lại nhớ ga.
Người treo chiếu trên cành đa rễ phụ
Người dìu cha nơi dịch xá lộ thiên,
Người vắt sữa lau mắt con gái ngủ
Người đứng ngã ba úp mặt xin tiền.
Người khỏa cát tính đoạn đường trụ số
Người ngóng chồng trong bát cháo tàn hơi,
Người thờ thẩn nhìn ánh đèn trong phố
Người lạ lùng trước một quả vông rơi.
Người gối lưới mơ màu xanh nước biển
Người nằm rơm nhớ bụi mía chòi dưa
Người khâu dép tiếc mũi khoan bàn tiện
Người nhẫm tiếng quà rao ngọt đường trưa.
Người ngồi nhắc nhịp đồng hồ quả lắc
Người tưởng chuông, làm dấu hiệu Ba Ngôi,
Người nhớ sách người nhớ hương, nhớ nhạc
Người nhớ người, người nhớ một làn môi.
Và Bình Định nằm thương em nhớ chị,
Ôm phố phường quấn quýt sắc trời xanh
Một viên sỏi cũng cộm thành ý nghĩ
Sáng trên đường chờ chận bước hôi tanh.
Gò lóc thịt đắp thêm nền chướng ngại
Dứt đốt xương cầu lịm xuống dòng sông
Chim tìm tổ dưới ngôi nhà đổ mái
Chân ngựa còn quyến luyến cỗ xe long.
Tin hoả tốc bạt thếp đèn cửa quán
Lửa mài gươm sáng rực xóm lò rèn,
Mẹ binh sĩ lòng khâu theo túi đạn
Phòng tuyển binh người áo vải chân chen.
Mõ lốc cốc, chó không còn tiếng sủa
Quân lên đường chân đất bước như ru
Quạnh hơi thở trong những nhà đóng cửa
Cha mẹ phà đường, bà chúa tản cư.
Trai Bình Định ôm bom vào Tú Thuỷ,
Ngự đèo Nhong hay canh bãi Vân Sơn
Gái quạt trấu cũng hóa thành dũng sĩ,
Cầu Bà Di đẩy dựng những toa goòng.
Đời co lại từng vắt cơm, nắm muối,
Hơi thở theo hồi kẻng, bóng đôi bồ
Lòng Bình Định như go chèn chi rối,
Dệt lòng tin qua từng gút âu lo.
Tôi sống những ngày thân cò lặn lội
Gánh gạo phá thành, đốt đuốc dời kho
Cùng xứ sở chong ngọn đèn le lói,
Ngày như đêm tiếp mãi lửa căm thù.
Lan can đổ theo vọng lâu ba cửa
Trăng đầu hôm im tựa trụ cờ cao
Vườn gòn rộng như gian phòng góa bụa
Dơi lạc đường về, thành lũy đi đâu!
Hồn tôi trải: Đây lầu chuông xóm đạo
Đây cây me Ty Niết, góc sân banh
Đây từng ụ đất trơ màu hoang đảo
Đem nhớ thương đỡ dậy những tâm tình.
Bài thơ nhỏ gửi qua tay bạn trẻ,
Tôi viết bên bia gãy nắng ngang đầu
Từng nét chữ vùng lên hồn sóng bể
Hải cảng lòng tôi chờ giặc đến chìm tàu.
Chân đi giữa những phố phường trống trải
Xẻng cuốc người về áo lạnh hơi sương
Trong bụi bặm những buổi chiều phá hoại
Tôi ngạc mùi than khói ngất công trường.
Phấn vôi rã đã bay về chín hướng
Rải căm hờn qua bãi thẳm rừng cao
Ôi Bình Định khi thành quan ngã xuống,
Mắt con người thêm rộng nẻo tìm sao.
(Yến Lan)
>>> Xem thêm tại: Thơ về Quảng Nam - Đất mẹ kiên cường và nhân hậu
Thôi không còn sốt ruột nữa em
Cái ta chờ, cái ta đợi ngày đêm
Tất phải đến và hôm nay đã đến.
Cờ giải phóng rợp dày trên cửa biển
Thành phố những dân ca đầy sự tích anh hùng
Sóng lại hồng màu áo giáp Quang Trung
Núi lại rực màu đuốc hoa tháng tám
Giặc như chuột cùng sào trong tán loạn
Ta tiến lên áo điểm nhuỵ hoa xoài
Khép vòng vây như lưới cá Phương Mai
Từ Gò Quánh cánh đàn dơi đổ gãy
Từ giữa đỉnh Cù Mông gà rộ gáy
Từ đầu voi An Tượng đá lên vân
Gành Ráng rền theo tiếng sấm loa vang.
Tiếng búa dứt dây neo, tiếng mìn tung trạm gác
Ta tiến lên với dòng Côn ào ạt
Cầu Đôi đây, bao lớp đã thay dầm
Vẫn nguyên liền nhịp thép đón quân sang
Không kín nữa đèo Son, hầm cố thủ
Cái bọc độc cả quân đoàn ôm giữ
Kho hậu cần cho tất cả Tây Nguyên
Bộ mặt huênh hoang lũ lũ cuồng điên
Đã ư ử run dài cơn sốt
Với bến cảng chỉ còn trên bóng nước
Bao cánh tay cần trục rũ ra hàng.
Cảm ơn, cảm ơn đoàn giải phóng quân
Mang theo cả hồn tôi về xóm động
Cho được thấy én xuân sà bãi lộng
Cù Lao Xanh rực rỡ dưới trời mai
Được tung reo khắp ngõ cụt phường dài
Rối rít câu chào, nghẹn ngào mắt gởi
Được nghe lại nhịp chèo hồ hởi
Ôi Gò Bồi, bãi sú vốn trung kiên
Đang đỏ au màu má chị giao liên.
Phải ai đó liền tay sàng sảy
Hạt gạo “tàu bầu” đồng xanh múp mẩy
Nắm cơm đầy dành gửi tới Quy Nhơn
Mà hôm nay nức cả mùi thơm
No chiến thắng, no thêm hò hẹn
Tất phải đến, cái nơi chờ đến.
(Yến Lan)
Ôi miền Nam, miền Nam
Quê má, quê má yêu,
Quê xinh đẹp trăm chiều
Ôi miền Nam, miền Nam,
Ôi Bình Định, Quy Nhơn
Đâu yêu mến cho hơn
Nơi ta lọt lòng mẹ?
Gió biển ở Quy Nhơn,
Khi ta còn đi học,
Tháp Chàm ở Bình Định
Khi ta còn chạy chơi
Ôi miền Nam, miền Nam,
Ôi mảnh đất khu Năm,
Đất với ta ăn nằm,
Cát sỏi vẫn nuôi ta,
Thuở nô lệ vẫn nuôi ta!
Ôi quê hương bà ngoại,
Chợ búa và bến đò,
Sông tuổi thơ quằn quại!
Hôm nay ta nói thật
Nhớ đứt ruột miền Nam
Từ hôm ấy về thăm,
Đã mười ba năm, có lẻ.
Quê má, quê má yêu
Ta mang theo sớm chiều,
Mang theo trong giọng nói
Pha Bắc, vẫn Nam nhiều
Mang trong những chữ, lời
Dùng mỗi khi nói, viết
Mang trong một nửa người
Miền Nam là máu huyết,
Nửa tâm hồn, tình cảm,
Nào biết dọc hay ngang?
Ôi bao giờ, bao giờ
Ta tắm vào da thịt
Con sông nhỏ Gò Bồi,
Quy Nhơn về ngụp biển,
Muối đọng ở vành tai!
Ôi bao giờ, bao giờ
Từ trước ngực, sau vai
Cũng ngập đầy quê má?
Ta hỏi với lưỡi cày
Có sâu và có sắc,
Ta hỏi cùng búa sắt,
Ta tự hỏi bút ta
Ôi miền Nam, miền Nam
Quê yêu dấu muôn năm,
Ôi mảnh đất hờn căm
Đang nảy thành hoa bão lửa!
(Xuân Diệu)
Ta yêu em, yêu lắm Bình Định ơi
Yêu câu hát bài chòi từ khi còn để chỏm
Yêu bãi cát dọc dài vươn mình ra biển
Dừa Tam Quan gọi gió đỉnh Cù Mông.
Yêu những chiều quê mây ráng đỏ hồng
Em quảy gánh lúa về lắc lư đôi bím tóc
Yêu con đường làng thời còn đi học
Tà áo dài nghiêng nón trắng Gò Găng.
Ta yêu em từ thời bao cấp khó khăn
Tem phiếu thịt rau ở cửa hàng Tuy Phước
Mùa mưa đến những cánh đồng ngập nước
Mình đợi xuồng qua lại bến sông Kôn.
Ta yêu em từ thuở tâm hồn
Còn trong vắt như nước hồ Núi Một
Vẫn chờ nhau đến ngày mùng năm tết
Về Tây Sơn xem lễ hội Đống Đa.
Ta yêu em chân chất thật thà
Như người Quy Nhơn yêu thơ Hàn Mặc Tử
Dẫu sóng gió ngoài khơi cuồng điên giận dữ
Tháp Đôi muôn đời in bóng giữa ngàn sao.
Ta yêu em từ mảnh đất vùng cao
Cùng Vĩnh Thạnh, Vân Canh ghé qua An Lão
Mưa tháng tám đổ xô từng cơn bão
Mình lại quay về Phù Mỹ với Hoài Nhơn.
Ta yêu em từ sóng lúa xanh rờn
Vụ Đông Xuân trên cánh đồng Phù Cát
Cánh diều vẫy ngọn gió nồm rượi mát
Dọc triền đê xem đám cưới rước cô dâu.
Ta yêu em từ tiếng trống chầu
Ai thúc giữa sân đình đêm hát bộ
Đến An Nhơn, qua cổng thành xưa cổ
Xem vở tuồng “Sơn Hậu” thật là hay.
Ta yêu em từ ấy đến nay
Đất võ, trời văn quê hương mình đó
Dẫu phía trước còn nhiều gian khó
Hãy vững vàng lên nhé Bình Định ơi!
(Phan Hòa)
Đêm lạnh vương vương chút tháp Chàm
Hồn xưa bãng lãng tự muôn năm
Nước non thượng đạo mờ sương khói
Vó ngựa Tây Sơn cát bụi lầm.
Chiêm nữ đâu rồi, có phải em
Làm duyên nón ngựa nép bên thềm
Trường thi trống thúc vang mây núi
Sĩ tử có còn gánh bút nghiên.
Sóng nước mang mang gió vĩnh hằng
Nỗi niềm bàng bạc bến Mi Lăng
Sông xưa, đò cũ, không còn khách
Ông lái vuốt râu nằm đợi trăng
Thơ phú rêu phong nửa phố gầy
Một chung Bầu Đá cũng ngà say
Bàng hoàng nghe khúc Ai tư vãn
Nhuộm trắng chân trời lệ ướt mây.
Viễn khách mơ hồ vọng cõi xưa
Cố nhân trí dũng tự bao giờ
Bàn Thành tứ hữu khua sông nước
Bình Định nghiêng dài một áng thơ!
(Nguyễn Xuân Tịnh)
Ai về Bình Định mà coi
Con gái Bình Định cầm roi đi quyền
TÂY SƠN danh bất hư truyền
Hơn trăm năm lẻ một miền vang danh
Hai anh mất vía chạy nhanh
Cờ bay tan tác, bỏ thành vượt sông
Tung hô phất phới CỜ HỒNG
Ngàn năm còn mãi bao dòng sử ghi
Nho sinh lều chõng ra thi
Trạng nguyên, Bảng nhãn bia ghi mấy hàng
AN NHƠN, Thi sĩ một làng
Lời hay ý đẹp mấy trang thơ đề
Mịt mù cách trở sơn khê
Đường xa PHÙ MỸ em về thăm anh
Đèo Nhông mây phủ xanh xanh
Chiến chinh dai dẳng ta đành xa nhau
PHÙ CÁT câu hát rầu rầu
"Không đi thì nhớ thì thương"
"Mà đi thì sợ Cầu Cương, chợ Gồm"
Chiến chinh đau xót cõi còm
Hôm nay ai khóc, ai dòm hình anh
Trời trong mây trắng VÂN CANH
Non xanh nước biếc xây thành Chăm Pa
Có nàng Chiêm nữ hát ca
Ngâm ngâm da quạ làm ta bàng hoàng
QUI NHƠN gió biển mây ngàn
Có chàng Thi sĩ mơ màng thơ yêu
Nàng đi mưa gió một chiều
Để người Mặc Tử viết nhiều câu thơ
Ra về lòng nhớ ngẩn ngơ
Đèo cao AN LÃO ta mơ bóng hình
Rau xanh ỐC ĐÁ gởi mình
Cây lành trái ngọt thắm tình quê hương
Tháng năm lòng mãi vấn vương
Cô em xứ NẪU nhớ thương BÁNH DỪA
HOÀI ÂN tình cũ nghĩa xưa
Tròn câu chung thủy cho vừa lòng hoa
Một vùng đồi núi bao la
VĨNH THẠNH ta với nàng ra xem tuồng
Có vườn diễn võ tinh anh
Có thầy ĐÀO TẤN rành rành một trang
Tình yêu TUY PHƯỚC mênh mang
Chợ Huyện NEM CHẢ xốn xang lòng nường
Say hoa bướm tới lượn vờn
LÁ GAI bánh ít HOÀI NHƠN nhất nhì.
Thẫn thờ ôm mối tình si
Vì yêu màu lá chân đi không rời
BÌNH ĐỊNH đẹp lắm ai ơi !
Non vàng, nước ngọc ngời ngời xinh sao
Bình Định có lắm anh hào
MÙNG NĂM lễ hội bước vào ĐỐNG ĐA
Bình Định khuê các con nhà
THỊ XUÂN NỮ TƯỚNG danh gia sắc tài
Bình Định lăng tẩm đền đài
TÙNG CHÂU, VÕ TÁNH tên ngài còn ghi
Bình Định con gái đang thì
Tinh thông võ nghệ bước đi... ĐƯỜNG QUYỀN
Bình Định có lắm chùa chiềng
NGUYÊN THIỀU, THẬP THÁP một miền sử thơ
Bình Định danh thắng mộng mơ
Ngàn năm còn mãi lời thơ thiên trường
Ai về Bình Định, Quy Nhơn
Nhớ dùng danh mục thực đơn từng vùng.
Chợ Mỹ Cang bánh xèo nổi tiếng
Bánh hỏi ngon cứ ghé Diêu Trì
Mỹ An loại mắm đen sì
Từ trái nhum gọi lạ kỳ mắm nhum.
Tré Bình Định từng chùm bày sẵn
Bánh dây thơm thị trấn Bồng Sơn
Gié bò gia vị lạ hơn
Bún tôm Châu Trúc lừng thơm chốn này.
Bún song thằn từng dây đôi một
Gỏi cá chình sửng sốt lòng ai
Dùng thêm bánh ít lá gai
Nước dừa bánh tráng nhớ hoài miền Trung!
Cua huỳnh đế ngọt từng thớ thịt
Rượu Bàu Đá thỏa thích từng ly
Học trò ăn sáng bánh mì
Có patê chấm mới đi vào trường.
Ai về cũng lắm nhớ thương
Tình người hiếu khách, thực đơn đón chào.
(Phương Loan)
>>> Xem thêm tại: Chùm thơ hay về Đắk Nông - miền đất bazan huyền thoại
Miếng bánh deo dẻo, dai dai,
Rắc chút bột trắng mịn tay ai cầm
Sợi dừa sần sật trong ngần,
Chút ngọt vừa đủ thêm phần thanh tao.
Dù ai phiêu bạt nơi nào,
Món quà dân dã xuyến xao mắt nhìn
Tách trà thơm phút tâm tình,
Nhớ làm sao bánh hồng Bình Định ta.
(Bùi Thị Ngọc Điệp)
Bóng ai ngậm ngải tìm trầm
Qua đèo Eo Gió nỗi trầm luân chao
Lên Đà Lạt ngắm hoa đào
Mặt trời hừng đỏ dụi vào mù sương
Núi nằm hở ngực tỏa hương
Cơn mưa ngược dốc, mây vươn thác nguồn
Cây Dó thơm gái làng buôn
Thạch cầm gõ nhịp, suối cuồn cuộn ngân.
(Nguyễn Tấn On)
Yêu Bình Định mến Quy nhơn
Miền đất văn võ Tây Sơn nghĩa tình
Hầm Hô thơ mộng đẹp xinh
Sông Kôn mát dịu cho mình tri âm.
Đống Đa lễ hội mùng năm
Cờ trống xung trận, xuất thần tượng voi
Quyền cước, hát bội, cờ người
Tuyệt môn võ thuật, lời mời thượng văn.
Đồi thi nhân lưu truyền rằng
Có chàng thi sĩ họ Hàn tài hoa
Câu thơ trăng gió ngọc ngà
Phải lòng mỹ nữ gần xa thắm tình.
(Xóm Đồng)
Hôm nay có phải mùa thu đâu?
Chiếc lá che nghiêng má chín đào
Nắng ửng mơ tan, Bình Định đấy
Chòm mây du lãng biết về đầu.
Đất trời chia cách tự bao giờ?
Rạng sóng nôm na chẳng ghé bờ
Phất phơ buồm trắng ngoài cửa biển
Con thuyền không bến giữa chơi vơi.
Đêm nay ai giết ảnh hình xưa
Bóng nguyệt leo ngang, vàng tóc thưa
Mưa ướt tình tôi, em có biết
Ngọc trăng soi nước khẽ vui đùa.
(Hoa Du Kha)
Ai về miền Trung mời thăm Bình Định
Đất võ trời văn hưng thịnh muôn đời
Vang tiếng trống trận khát vọng vươn khơi
Huyền diệu Thái Sơn, tuyệt vời cốt cách.
Con người Bình Định trọng tài quý nghĩa
Chân thật, oai hùng tố chất trời ban
Linh hồn đất sét, trong võ có văn
Khí phách hiên ngang ươm mầm hậu duệ.
Uống nước sông Kôn mát dịu tâm thể
Ăn me Trường Trầu, bến cũ tình xưa
Ai về Bình Định, yêu mấy cho vừa
Đất võ níu chân, câu thơ quyến rũ!
(Xóm Đồng)
Từng vần thơ về Bình Định như tiếng vọng từ lòng quê, nơi lưu giữ vẻ đẹp mặn mà của miền Trung. Dẫu đi xa, ai từng đến vùng đất này cũng sẽ giữ mãi hình bóng của biển trời, núi non và tấm lòng người dân xứ võ hiền hậu.