Bài thơ Quê hương (Đỗ Trung Quân) - Phân tích tác giả tác phẩm
Đỗ Trung Quân đã mang đến cho người đọc một cái nhìn chân thật và xúc động về quê hương qua bài thơ nổi tiếng cùng tên. Với giọng điệu ngọt ngào và hình ảnh gần gũi, Quê hương trở thành tiếng lòng của biết bao thế hệ.
Nội dung bài thơ Quê hương của Đỗ Trung Quân
Quê hương
Quê hương là gì hả mẹ
Mà cô giáo dạy hãy yêu?
Quê hương là gì hả mẹ
Ai đi xa cũng nhớ nhiều?
Quê hương là chùm khế ngọt
Cho con trèo hái mỗi ngày
Quê hương là đường đi học
Con về rợp bướm vàng bay
Quê hương là con diều biếc
Tuổi thơ con thả trên đồng
Quê hương là con đò nhỏ
Êm đềm khua nước ven sông
Quê hương là cầu tre nhỏ
Mẹ về nón lá nghiêng che
Là hương hoa đồng cỏ nội
Bay trong giấc ngủ đêm hè
Quê hương là đêm trăng tỏ
Hoa cau rụng trắng ngoài thềm
Tiếng ếch râm ran bờ ruộng
Con nằm nghe giữa mưa đêm
Quê hương là bàn tay mẹ
Dịu dàng hái lá mồng tơi
Bát canh ngọt ngào tỏa khói
Sau chiều tan học mưa rơi
Quê hương là vàng hoa bí
Là hồng tím giậu mồng tơi
Là đỏ đôi bờ dâm bụt
Màu hoa sen trắng tinh khôi
Quê hương mỗi người đều có
Vừa khi mở mắt chào đời
Quê hương là dòng sữa mẹ
Thơm thơm giọt xuống bên nôi
Quê hương mỗi người chỉ một
Như là chỉ một mẹ thôi
Quê hương nếu ai không nhớ
Sẽ không lớn nổi thành người.
Đôi nét về tác giả Đỗ Trung Quân
- Nhà thơ Trung Quân sing ngày 19 tháng 1 năm 1955.
- Thơ của ông được bạn đọc biết đến nhiều thông qua các bài thơ được phổ nhạc và được nhiều người yêu thích như Quê hương, Phượng hồng...
- Ngoài sáng tác thơ, tác giả Đỗ Trung Quân còn là MC cho những chương trình ca nhạc của bạn bè ông hay làm diễn viên cho một số phim truyền hình.
- Một số bài thơ phổ nhạc được nhiều người biết đến như:
- Hương tràm (1978), Vũ Hoàng phổ nhạc
- Bài học đầu cho con (1986), Giáp Văn Thạch phổ nhạc thành bài "Quê hương" và Anh Bằng phổ thành bài hát "Quê hương bài học đầu cho con"
- Chút tình đầu (1984), Vũ Hoàng phổ nhạc thành bài Phượng hồng (1988)
- Khúc mưa, Phú Quang phổ nhạc Những bông hoa trên tuyến lửa, Nguyễn Cửu Dũng phổ nhạc
Đôi nét về bài thơ "Quê hương"
- Bài thơ Quê hương được đăng lần đầu vào năm 1986 với tên gọi là Bài học đầu cho con.
- Vào đầu thập niên 1990, bài thơ này được phổ nhạc và trở nên nổi tiếng, được rất nhiều người yêu mến.
>>> Tham khảo thêm: Bài thơ Hạt gạo làng ta (Trần Đăng Khoa) - Phân tích tác giả tác phẩm
Dàn bài phân tích bài thơ Quê hương của Đỗ Trung Quân
Mở bài:
- Giới thiệu về tác giả Đỗ Trung Quân:
+ Là một nhà thơ hiện đại Việt Nam, nổi bật với phong cách thơ giản dị, chân thành.
+ Thơ ông giàu cảm xúc, thường viết về quê hương, tuổi thơ với những hình ảnh mộc mạc, gần gũi.
- Giới thiệu bài thơ Quê hương:
+ Một trong những bài thơ hay nhất viết về quê hương, gắn bó với nhiều thế hệ người đọc.
+ Bài thơ thể hiện tình yêu quê hương sâu sắc qua những hình ảnh thân thuộc, gần gũi với tuổi thơ.
Thân bài:
- Khái quát về bài thơ:
- Hoàn cảnh sáng tác: Được sáng tác vào thập niên 1980, bài thơ nhanh chóng trở thành tác phẩm nổi tiếng, được phổ nhạc và đi vào lòng người.
- Mạch cảm xúc chính:
+ Bài thơ mở đầu bằng câu hỏi ngây thơ của một đứa trẻ, khơi gợi sự tò mò về quê hương.
+ Tác giả trả lời bằng những hình ảnh giản dị, gần gũi, gắn bó với tuổi thơ.
+ Kết thúc bài thơ là lời khẳng định ý nghĩa quan trọng của quê hương đối với mỗi con người.
- Phân tích nội dung bài thơ:
2.1. Hai câu thơ đầu – Câu hỏi ngây thơ về quê hương
Câu hỏi của đứa trẻ:
“Quê hương là gì hở mẹ, mà cô giáo dạy phải yêu?”
“Quê hương là gì hở mẹ, ai đi xa cũng nhớ nhiều?”
- Câu hỏi vừa ngây thơ, hồn nhiên, vừa gợi mở nhiều suy nghĩ về tình cảm đối với quê hương.
- Gợi lên sự tò mò, đánh thức trong lòng người đọc những cảm xúc sâu lắng về quê hương.
2.2. Bức tranh quê hương qua hình ảnh bình dị, thân thuộc:
- Quê hương là những gì gần gũi nhất trong cuộc sống hằng ngày:
“Quê hương là chùm khế ngọt, cho con trèo hái mỗi ngày.”
“Quê hương là đường đi học, con về rợp bướm vàng bay.”
+ Hình ảnh chùm khế ngọt, con đường đi học gợi nhớ về tuổi thơ hồn nhiên, bình dị.
+ Những sự vật giản dị nhưng lại chứa đựng bao yêu thương, gắn bó.
- Quê hương là những nét đặc trưng của làng quê Việt Nam:
“Quê hương là con diều biếc, tuổi thơ con thả trên đồng.”
“Quê hương là con đò nhỏ, êm đềm khua nước ven sông.”
+ Hình ảnh con diều, con đò mang đậm chất quê, gắn liền với tuổi thơ của nhiều thế hệ.
+ Nhịp sống bình yên, chan hòa cùng thiên nhiên.
- Quê hương là hình ảnh mẹ tảo tần, là những ký ức đẹp:
“Quê hương là cầu tre nhỏ, mẹ về nón lá nghiêng che.”
“Là hương hoa đồng cỏ nội, bay trong giấc ngủ đêm hè.”
+ Cầu tre nhỏ, hình ảnh mẹ về với nón lá tạo cảm giác ấm áp, yêu thương.
+ Hương hoa đồng nội gợi nhớ những đêm hè yên bình, êm ả.
- Quê hương là thiên nhiên rực rỡ sắc màu:
“Quê hương là vàng hoa bí, là hồng tím giậu mồng tơi.”
“Là đỏ đôi bờ dâm bụt, màu hoa sen trắng tinh khôi.”
+ Những sắc màu thiên nhiên rực rỡ của làng quê Việt Nam hiện lên sinh động, chân thực.
- Gợi cảm giác gần gũi, giản dị nhưng đầy ấm áp.
2.3. Ý nghĩa thiêng liêng của quê hương qua những câu thơ cuối:
- Hai câu thơ khẳng định quê hương là duy nhất đối với mỗi con người:
“Quê hương mỗi người chỉ một, như là chỉ một mẹ thôi.”
+ So sánh quê hương với mẹ – người yêu thương ta vô điều kiện.
+ Quê hương là nơi chốn không thể thay thế trong trái tim mỗi người.
- Hai câu thơ cuối nhấn mạnh vai trò của quê hương trong sự trưởng thành của mỗi con người:
“Quê hương có ai không nhớ, sẽ không lớn nổi thành người.”
+ Nhắc nhở mỗi người phải biết yêu thương, trân trọng quê hương.
+ Không chỉ nhớ quê hương mà còn có trách nhiệm xây dựng, gìn giữ quê hương.
- Đánh giá nghệ thuật của bài thơ:
- Thể thơ tự do giúp bài thơ có nhịp điệu uyển chuyển, nhẹ nhàng, dễ đi vào lòng người.
- Biện pháp điệp ngữ (“Quê hương là...”) tạo nhịp điệu êm ái, nhấn mạnh ý nghĩa thiêng liêng của quê hương.
- Hình ảnh giản dị, giàu cảm xúc giúp người đọc dễ dàng liên tưởng đến quê hương của chính mình.
- Ngôn ngữ trong sáng, gần gũi, mang đậm chất thơ ca và gợi lên những hoài niệm đẹp về tuổi thơ.
Kết bài:
- Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ:
+ Bài thơ không chỉ khắc họa một quê hương bình dị, thân thương mà còn gợi lên tình cảm sâu sắc của mỗi người đối với nơi chôn nhau cắt rốn.
+ Nghệ thuật giàu hình ảnh, ngôn ngữ mộc mạc nhưng chứa đựng nhiều ý nghĩa.
- Cảm nhận chung về bài thơ:
+ Một bài thơ hay, gợi lên tình yêu quê hương trong lòng mỗi người.
+ Khi đọc bài thơ, mỗi người đều có thể thấy quê hương của chính mình trong đó, dù làng quê hay thành phố, dù xa hay gần.
- Liên hệ với bản thân:
+ Mỗi người cần biết trân trọng quê hương, gìn giữ những giá trị truyền thống.
+ Không chỉ nhớ về quê hương mà còn có trách nhiệm đóng góp để quê hương ngày càng phát triển.
>>> Tham khảo thêm: Bài thơ Cảnh Khuya (Hồ Chí Minh) - Phân tích tác giả tác phẩm
Dù thời gian có trôi, bài thơ Quê hương của Đỗ Trung Quân vẫn giữ nguyên giá trị cảm xúc và nghệ thuật, nhắc ta trân trọng mái nhà xưa, bến nước, lũy tre làng thân thương.