Nón lá Việt và nét đẹp văn hóa trong thơ ca xưa
Nón lá – biểu tượng mộc mạc mà dịu dàng của người Việt. Từ thôn quê đến phố thị, chiếc nón giản đơn ấy đã đi vào thơ ca như một hình ảnh thân thương, mang theo hồn quê và vẻ đẹp truyền thống ngàn đời.
Thơ về nón lá với vẻ đẹp dịu dàng
Nón lá
Tác giả: Nguyễn Lãm Thắng
Mỏng manh chiếc nón, ấy mà
Che mưa che nắng đường xa mẹ về
Từ phố thị đến làng quê
Ở đâu nón cũng nguyện che mái đầu
Nón che cái nắng qua cầu
Chị đi đến lớp mặc dầu nắng oi
Nón che từng giọt mưa rơi
Chiều đông cha vẫn ra nơi ruộng đồng
Giúp người nón mãi ước mong
Dẫu bao mưa nắng nón không ngại ngần.
Người con gái chăm nón bài thơ
Tác giả Nguyễn Khoa Điềm
Tôi chưa về con sông quê em
Ngắm em chằm nón buổi đầu tiên
Bàn tay xây lá, tay xuyên chỉ
Mười sáu vành, mười sáu trăng lên
Ôi cả đôi tay rất đẹp lành
Làm nên êm mát những trưa hanh
Bài thơ nho nhỏ in màu nắng
Dọi xuống hồn ai những khoảng xanh...
Nhưng giặc về kia, đạp gẫy vành
Nón in màu máu những dân lành
Em đi... Cùng với bao bè bạn,
Bảo vệ quê nhà với chú, anh
Có những đêm dài em vót chông
Nhớ ngày từng chuốt những vành cong
Trên quê hương đó, giờ tan nát
Mà mạnh đường dao, cháy bỏng lòng!
Có những tháng ròng dưới đất sâu
Thèm từng giọt nắng chuyển trên đầu
Chập chờn bóng giặc qua ô nhỏ
Súng nổ?
- Trang ơi, mi chết sao?
Trang gọi em lên, thù quyết trả!
Nửa đêm xác giặc đổ chất chồng.
Lót lòng chuối chát ăn vài quả
Lại nối đường giây, lại vượt đồng.
Cứ thế giặc chà xát mấy mươi
Hàng cây xém lửa vẫn xanh tươi
Cũng như em vậy, thêm từng trải
Đất bụi bò lên: miệng lại cười...
Chống giặc dồn dân, đuổi giặc càn
Từng đêm Đảng ủy họp vừa tan
Một mình một súng đi từng ngõ
Mời chú, dì ra tính chuyện làng
O phó bí thư mười bảy tuổi
“Ăn chưa no, lo chưa tới” mẹ ơi
Mà nay hạt gạo trên sàng đó
Tay xếp, tay đan những chuyện đời
Chiếc nón ngày nào che nắng mưa
Quê hương xanh mát... Đến bây giờ
Vẫn đi đón cả ngày giông bão
Dựng dậy phong trào, soi ước mơ
Nhớ buổi mai nào, mẹ đến thăm –
(Từ trong rào ấp giặc giam cầm)
Mẹ thương con gái đầu sương ướt:
“Biết đến bao lâu nón lại chằm?”
Em vẫn cười vui: “Mạ cứ lo
Con đi đánh giặc, rồi con vô
Bao giờ hết giặc, trên khuôn mới
Vành vạnh trăng tròn, xây nón xưa...”
Mẹ tôi nón lá
Tác giả: Hoài Vân
Nón đây, nón đây!
Nón này che nắng che mưa
Mẹ tôi đi bán tới trưa là về
Bao năm vất vả say mê
Chưa nghe mẹ nói chán chê bao giờ
Dù cho ế đắt người mua
Cơm ngày ba bữa vẫn chưa thiếu ngày
Chợ Bà Chiểu, Hạnh Thông Tây,...
Ôm chồng nón lá trên tay bốn mùa
Nhớ hồi nhỏ xíu ngây thơ
Theo mẹ đi bán xe đò, chợ xa
Bên đường tranh truyện hiện ra
Niềm vui trẻ nhỏ thế là ghé coi
Mẹ mua cái bánh cho tôi
Bánh gì ấy nhỉ, quên rồi, mà ngon
Trưa rồi chân đã mỏi mòn
Hóc Môn thẳng tiến mẹ con cùng về
Thời gian chả có ngủ nghê
Đi thôi còn muốn rủ rê tuổi già
Mẹ ơi muốn mẹ ở nhà
Bán buôn gác lại hôm qua được rồi
Mẹ cười mẹ nói với tôi :
"Mày mau lấy vợ tao thời nghỉ hưu !"
Thở dài tôi nói vô tư:
"Có cô nào chịu thì đưa tay nào !"
Chiều nay có kẻ mời chào
Ai mua nón vải đủ màu, nhỏ to
Tôi tìm chiếc nón đơn sơ
Nơi ngôi chợ cũ tuổi thơ bên Người.
Chiếc nón lá
Tác giả: Dã Qùy
Sáng nay đi học đội nón
Hình như con phố diệu vời
Nắng cũng nghe chừng dễ mến
Xoe tròn bóng mát, thương ơi !
Nón lá ngoan hiền đến lớp
Bỗng dưng sách vở thật xinh
Mực tím nương về hương gió
Nghe trong nét bút, lời mình !
Con gái dịu dàng nón lá
Sân trường áo trắng tung bay
Con trai trở thành hiền lạ
Ngu ngơ theo mái tóc dài
Chiếc nón nghiêng che hương tóc
"Si " trồng suốt quãng đường đi
Bài thơ dấu hoài không đọc
Ép lên chiếc nón lạ kỳ
Nón lá cùng tà áo trắng
Theo em suốt một quãng đời
Tuổi thơ dệt cùng dĩ vãng
Trọn đời thương nhớ hoài thôi.
Chiếc nón
Tác giả: Nguyễn Công Dương
Là bóng mát trời nắng
Mẹ vẫn cầm trên tay
Cơn mưa có nghiêng trời
Nón cũng là mái lợp.
Việc ruộng đồng tất bật
Gót chân mẹ lấm bùn
Ngõ quê, lúc sẩm tối
Nón mẹ: Vầng trăng lên.
Nón lá duyên thầm
Tác giả: Phạm Trường Giang
Quyến rũ trăng sao – nón lá duyên thầm
Và anh cũng chìm theo lối lòng em mai đào rực nở
Ngân nga thưởng ngoạn dáng tuyệt trần biển nhạc
Đào tiên nào nổi đảo giữa Bồng Lai
Hoa nhan sắc mà e thẹn
Nghiêng nghiêng nón lá nét duyên thầm kéo chỉ
Anh ơi, xin đừng!
Đừng ngắm em sâu như thế đấy!
Sẽ nhọc nhằn cho trái tim khờ dại của em.
<<< Khám phá thêm: Những vần thơ nhẹ nhàng và sâu lắng về áo dài Việt
Thơ về nón lá xưa
Bên đường xin một vết thương
Tác giả: Đinh Trầm Ca
Nghiêng nghiêng chiếc nón bài thơ
Nghiêng nghiêng suối tóc xõa bờ vai ngoan
Lòng tôi nghiêng một suối đàn
Xôn xao hoa lá, nồng nàn âm thanh
Em khua chi những bước chân
Trái tim tôi rụng và lăn trên đường
Gót son ơi, cứ bình thường
Tặng cho tôi một vết thương ban đầu
Tôi thề tôi ráng chịu đau
Mai em cảm động và khâu lại giùm
Nếu vô tình cứ tung tăng
Trái tim trầy trụa vẫn lăn theo hoài !
Dáng xưa
Tác giả: Thanh Thanh Ngọc
Nhớ em áo lụa màu Nho
Chiếc nón lỡ đò – em vẫy làm duyên..?
Bữa ni bến vắng không thuyền
Hay răng em nhé – gửi duyên bên này
Ráng chiều má ửng hây hây
Lòa xoài tóc nhẹ – heo may se lòng
Tần ngần sương xuống mặt sông
Anh thả chiếc lá đầu giòng quắt quay
Rày mai nỗi nhớ hao gầy
Xuôi theo con nước tìm mây cuối trời
Em ơi chuyện cũ xa vời
Dáng xưa – bến nớ một thời tương tư
Ai yêu nàng thơ xứ Huế
Tác giả: Tứ Phong
Ai yêu nàng thơ xứ Huế
Đêm về cho lòng ngẩn ngơ bơ phờ
Chuyện ai đó đang mơ mộng
Nghiêng nét đẹp nàng thơ khẽ dịu dàng.
Ôi chiếc nón vành bài thơ
Nụ cười ngọt ngào còn động trên môi
Hai tà áo bay thướt tha
Dáng đứng nhịp bước chân mĩ miều quá.
Nhớ lắm từ dạo bên sông
Tiếng nàng gọi đò ơi người gánh chèo
Đưa con đò lướt cánh sống
Trời ngã mình nắng soi lên má hường.
Nàng nhìn rất hoa thêu khăn
Thục nữ hơn mỗi khi thấy học sách
Làng tóc xỏa ngập con tim
Nhang thơm ngào ngạt ngát hương nơi này.
Lặng nghe ai yêu nàng thơ
Xứ Huế khắc khoải bao lần nhớ thương
Ai còn mơ hồ hoài mong
Sao buồn thế hỡi người lòng ‘ư’ ơ thờ.
Mưa Huế, nón lá và em
Tác giả: Từ Nguyễn
Huế vẫn vậy đó mà
Dăm ngày nắng, cả tháng mưa…
Không thấy mặt trời
Sông Hương lạnh tê tái
Những niềm vui khép lại
Lòng chợt sầu mênh mang
Nụ cười con gái cũng héo hon
Áo trắng núp mưa hờn dỗi
Mái hiên trường trong chiều mờ tối
Nhạt nhòa
Ngó mưa mà nhớ ai?
Nón Huế rộn ràng những tháng giêng, hai
Ngày nhiều sương mù và mưa cũng vợi
Xuân vẫn thiết tha, hạ còn chưa tới
Dưới vành nón lá, em nghiêng mặt cười
Ai đó vội vàng đón ánh mắt rơi…
Nghiêng nón
Tác giả: Trần Quang Long
Sao em biết anh nhìn mà nghiêng nón
Chiều mùa thu mây che có nắng đâu
Nắng sẽ làm phai mái tóc xanh mầu
Sẽ làm khô làn môi em dịu ướt
Còn tia mắt anh…
Có… sao đâu mà em cúi đầu từ khước
Nếu nghiêng nón có nghĩa là từ khước
Sao mười ngón tay em bỗng cuống quýt đan nhau
Nửa vành má em bỗng thắm sắc hồng đào
Đôi chân bước anh nghe chừng sai nhịp
Gió níu tà áo em, bảo thầm: “đi không kịp,
Nhà không xa sao nàng bỗng nhanh chân?”
Nếu nghiêng nón có nghĩa là từ khước
Sao loanh quanh em chẳng chọn đường gần?
Em nghiêng nón để rồi về hối tiếc
Sao không đi êm như gió mùa thu
Cho chàng làm thơ, cho chàng ngẩn ngơ
Cho hoàng hôn buông trên sông thầm thì
Sao không đi thản nhiên như mình không tình ý
Cho tim chàng sẽ thắt, cho mắt chàng dâng cay
Cho đêm nay men hờn giận dâng đầy
Bên trang giấy chàng đề thơ tuyệt vọng
Mà thật ra mình đã có gì đâu
Sao thấy chàng làm má mình nóng bỏng
Em nghiêng nón khuất vào lối đầu lối rẽ
Tà áo em lưu luyến vẫy anh theo
Bước nhẹ nghe em kẻo động vỡ tơ chiều
Kẻo hoàng hôn vai ngại ngùng dâng sắc tím
Anh vẫn là thư sinh đêm đêm ngào nghẹn
Nhưng em có còn là nàng tiên chưa một lần lưu luyến.
Màu áo tím
Tác giả: Ngô Hoàng Anh
Xinh xinh chiếc nón bài thơ
Mẹ đan mẹ kết em thêu giấc nồng
Chiều len nhẹ bước tơ hồng
Em khoe sắc tím thương thương cùng chàng.
Đường về dịu ánh hanh vàng
Sông Hương gió lộng quện vang câu hò
Sào nghiêng in bóng dáng đò
Đợi mang tình đến bến bờ yêu thương.
Sóng lan buông xoã vấn vương
Bên kia Thiên Mụ dõi trông một dòng
Tờ mờ chập choạng ánh hoàng
Chuông chiều ngân đỗ luyến lưu bóng hình.
Sông sâu mang đậm ân tình
Bên cầu dệt mộng đắm mình say trăng
Trao nhau môi mắt mơ màng
Đêm lang tỏa sáng ấm tràn tinh ta.
Xuân qua hạ đến đan mùa
Hè về ngát tiếng ve sầu nỉ non
Nắng đưa áo tím theo dòng
Mười hai cung nhịp nối đong cõi lòng.
Sông Hương thã bến lập lờ
Chiều buông nắng tắt trơ vơ bến bờ
Còn đâu ghế đá hẹn hò
Đêm buồn lẽ bạn chia đôi đường đời.
Cầu treo lờ lững chân trời
Còn đâu chiếc nón bài thơ năm nào
Thay màu tim tím má đào
Cô dâu lặng bước lao xao bến lòng
Rộn vang pháo cưới xác hồng
Nàng vui duyên mới bẽ bàng tình tôi
Quên lời hẹn ước trao môi
Tím buồn nhuộm sắc xa trôi cuối trời
Chiếc nón bài thơ
Tác giả: Gió Bụi
Chỉ là chiếc nón bài thơ
Che nghiêng đón nắng mà ngơ ngẩn lòng
Nụ cười hoa nở trắng trong
Xinh xinh hàm tiếu dáng hồng hồng non
Môi hường chẳng chút phấn son
Mà màu nắng nhạt lại còn hanh hao
Tương tư mềm dãi lụa đào
Lửng lơ quai nón vịn vào duyên em
Tóc mây búi lọn nhung mềm
Hương say nón lá gợi thêm trữ tình
Nắng vàng hoe sợi lung linh
Sáng đôi mắt biếc cho mình nhớ thương
Đêm về lòng mãi vấn vương
Lẽ nào mắc phải bùa hương ai rồi ?
Để tôi trong dạ bồi hồi
Đứng đi không đặng nằm ngồi chẳng yên
Em cười đưa mắt làm duyên
Chợt nghe bao nỗi niềm riêng tròng trành
Áo dài trắng nón mong manh
Tôi còn ôm giấc mộng lành dệt thơ
Chiếc nón nghĩa tình
Tác giả: Tam Muội
Ngọn trưa hè đẩy dạt mấy hàng cau
Bông lác đác trắng màu trên thềm vắng
Căn nhà nhỏ cũng đương chừng tĩnh lặng
Góc phản nằm trĩu nặng khối buồn xâm
Đưa khẳng khiu giấu giọt lệ rớt thầm
Mắt hướng vọng trầm ngâm miền xa thẳm
Ông khuất núi sau thời gian đằm thắm
Trút nghẹn ngào gửi gắm lại đàn con
Bấy năm qua da diết đến bào mòn
Đêm trăn trở héo hon tàn nhan sắc
Hứng buốt giá, nguyệt đơn, sương dày đặc
Mà ngậm ngùi khoảnh khắc quặn buồng tim
Tay lần mò ve vuốt những đường kim
“Khua” nắp tráp vội chìm theo ngày tháng
Quai vải đỏ, tua ngà tơ, đổi dạng
Nhưng nghĩa tình vẫn sáng tợ vầng trăng
Nhớ thủa nào khí hậu đổ lạnh băng
Cơn gió lốc thổi phăng vành nón lá
Ai nhặt được, sửa sang rồi đón trả
Trả nợ lòng, trả cả mối lương duyên
Tưởng ấm êm hạnh phúc trọn phỉ nguyền
Nhưng sao phải truân chuyên tròng gãy gánh
Nơi trần thế một mình ên hiu quạnh
Ôm ưu hoài sóng sánh đọng dòng châu…
Ráng chiều buông, nghiêng ngả, ngả nghiêng đầu
Chàng đứng đó giang cầu Ô Thước đợi
Nàng thanh thản gót hài trong nắng mới
Vai cận kề hồ hởi bước ngao du.
Qua từng vần thơ, chiếc nón lá hiện lên không chỉ là vật dụng đời thường mà còn là linh hồn của văn hóa Việt. Những bài thơ về nón lá là nơi lưu giữ nét đẹp bình dị và tình quê sâu đậm trong lòng người.
