Công Vụ Các Sứ Đồ, cuốn sách thứ năm trong Tân Ước, là một hành trình đầy cảm hứng ghi lại sự ra đời và phát triển của Giáo hội Kitô giáo sơ khai dưới sự dẫn dắt của Chúa Thánh Thần. Tóm tắt sách Công Vụ Các Sứ Đồ đưa bạn vào câu chuyện về lòng can đảm của các sứ đồ như Phêrô và Phaolô, từ ngày Lễ Ngũ Tuần rực rỡ đến những chuyến truyền giáo vượt qua bách hại và thử thách. Với những phép lạ, sự hoán cải, và tinh thần đoàn kết, cuốn sách không chỉ là lịch sử mà còn là nguồn động lực, khơi dậy đức tin và sứ mệnh sống ý nghĩa.
Tên sách: Công Vụ Các Sứ Đồ (Tiếng Anh: Acts of the Apostles)
Tác giả: Tương truyền là Thánh Luca (Luke), cũng là tác giả của Phúc Âm Luca.
Thể loại: Văn học tôn giáo, lịch sử Giáo hội sơ khai, sách thánh.
Năm xuất bản: Được viết khoảng năm 80-90 sau Công Nguyên, không có năm xuất bản cụ thể vì là văn bản kinh thánh cổ.
Nội dung chính:
Công Vụ Các Sứ Đồ ghi lại lịch sử Giáo hội Kitô giáo sơ khai sau sự phục sinh của Đức Giêsu. Cuốn sách mô tả hành trình truyền giáo của các sứ đồ, đặc biệt là Phêrô và Phaolô, dưới sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần. Từ sự kiện Chúa Thánh Thần hiện xuống trong ngày Lễ Ngũ Tuần, sự phát triển của cộng đoàn Kitô hữu ở Giêrusalem, đến các chuyến truyền giáo khắp Đế quốc Rôma, cuốn sách nhấn mạnh sự lan tỏa của Tin Mừng bất chấp khó khăn và bách hại. Các sự kiện nổi bật bao gồm bài giảng của Phêrô, sự hoán cải của Phaolô, và việc Tin Mừng đến với dân ngoại. Cuốn sách truyền tải thông điệp về sức mạnh của đức tin, sự đoàn kết, và sứ mệnh truyền giáo của Giáo hội.
Chương 1 mở đầu với lời giới thiệu của Thánh Luca, tiếp nối Phúc Âm Luca, kể về Đức Giêsu sau khi phục sinh, hiện ra với các sứ đồ trong 40 ngày và dạy về Nước Thiên Chúa. Ngài dặn các sứ đồ ở lại Giêrusalem chờ Chúa Thánh Thần. Đức Giêsu thăng thiên, để lại lời hứa ban Thánh Thần.
Các sứ đồ, cùng Đức Maria và các môn đệ, cầu nguyện và chọn Mátthia thay thế Giuđa Ítcariốt làm sứ đồ thứ 12. Ví dụ, việc chọn Mátthia giống như một đội nhóm chuẩn bị lãnh đạo mới để tiếp tục sứ mệnh.
“Các con sẽ nhận được sức mạnh từ Chúa Thánh Thần, và sẽ làm chứng cho Thầy tại Giêrusalem, Giuđê, Samaria và đến tận cùng trái đất”.
Chương 2 mô tả sự kiện Chúa Thánh Thần hiện xuống trong ngày Lễ Ngũ Tuần, với lưỡi lửa và tiếng gió mạnh, ban cho các sứ đồ khả năng nói nhiều thứ tiếng. Dân chúng từ nhiều quốc gia kinh ngạc khi nghe Tin Mừng bằng ngôn ngữ của họ. Phêrô giảng bài giảng đầu tiên, giải thích rằng Đức Giêsu là Đấng Mêsia, kêu gọi sám hối và chịu phép rửa. Khoảng 3.000 người trở lại. Ví dụ, sự kiện này giống như một buổi hội thảo truyền cảm hứng, thu hút mọi người đến với một thông điệp mới.
“Hãy sám hối và chịu phép rửa, để được ơn tha thứ và nhận lãnh Chúa Thánh Thần”.
Chương 3 kể về phép lạ Phêrô và Gioan chữa lành một người què từ lúc mới sinh tại cổng Đền Thờ, khiến dân chúng kinh ngạc. Phêrô nhân cơ hội này giảng về Đức Giêsu, khẳng định Ngài là Đấng Mêsia đã phục sinh, kêu gọi dân chúng sám hối để được tha thứ. Phép lạ và bài giảng thu hút sự chú ý, nhưng cũng gây căng thẳng với giới lãnh đạo. Ví dụ, phép lạ giống như một hành động từ thiện gây tiếng vang, mở đường cho thông điệp lớn hơn.
“Không phải nhờ sức riêng hay lòng đạo đức của chúng tôi, nhưng nhờ danh Đức Giêsu Kitô mà người này được lành”.
Chương 4 mô tả Phêrô và Gioan bị các nhà lãnh đạo Do Thái bắt và thẩm vấn vì phép lạ và bài giảng. Với sự can đảm từ Chúa Thánh Thần, Phêrô khẳng định Đức Giêsu là “viên đá góc” duy nhất cứu rỗi. Dù bị đe dọa, các sứ đồ không ngừng rao giảng. Sau khi được thả, họ cùng cộng đoàn cầu nguyện, xin thêm sức mạnh, và Chúa Thánh Thần tiếp tục củng cố họ. Cộng đoàn sống yêu thương, chia sẻ của cải. Ví dụ, sự can đảm của Phêrô giống như một nhà lãnh đạo đứng lên bảo vệ lý tưởng dù bị đe dọa.
“Chúng tôi không thể không nói về những gì đã thấy và nghe”.
Chương 5 kể về sự phát triển của Giáo hội nhưng cũng có thử thách nội bộ, như vụ Anania và Saphira gian dối về tiền dâng cúng, dẫn đến cái chết của họ như lời cảnh báo về sự chân thật. Các sứ đồ tiếp tục làm nhiều phép lạ, thu hút đông đảo tín hữu, nhưng lại bị bắt và giam. Thiên thần giải thoát họ, và họ tiếp tục giảng dạy tại Đền Thờ. Trước Hội đồng Do Thái, Gamaliel khuyên không chống đối, vì nếu là ý Thiên Chúa, không ai ngăn cản được. Ví dụ, vụ Anania giống như một bài học về sự minh bạch trong một tổ chức.
“Phải vâng lời Thiên Chúa hơn là vâng lời người phàm”.
Chương 6 mô tả sự phát triển của Giáo hội dẫn đến mâu thuẫn nội bộ về việc phân phối thức ăn cho các góa phụ. Các sứ đồ đề xuất chọn bảy phó tế, trong đó có Stêphanô, để phục vụ, giúp họ tập trung vào cầu nguyện và rao giảng. Stêphanô, đầy Chúa Thánh Thần, làm nhiều phép lạ, nhưng bị chống đối bởi một số người Do Thái. Ví dụ, việc chọn phó tế giống như một tổ chức phân công nhiệm vụ để hoạt động hiệu quả hơn.
“Hãy chọn bảy người có tiếng tốt, đầy Thánh Thần và khôn ngoan”.
Chương 7 tập trung vào bài giảng dài của Stêphanô trước Hội đồng Do Thái, khi bị cáo buộc báng bổ. Ông ôn lại lịch sử dân Israel, từ Ápraham đến Môsê và các tiên tri, nhấn mạnh sự cứng lòng của dân chúng khi chống lại ý Thiên Chúa và Đức Giêsu. Bị kích động, họ ném đá Stêphanô, nhưng ông cầu nguyện cho kẻ thù trước khi tử đạo. Ví dụ, bài giảng của Stêphanô giống như một nhà diễn thuyết bảo vệ sự thật dù biết sẽ trả giá đắt.
“Lạy Chúa, xin đừng chấp tội họ”.
Chương 8 mô tả cuộc bách hại lớn sau cái chết của Stêphanô, khiến các tín hữu tản mác khỏi Giêrusalem. Phêrô và Gioan đến Samaria, nơi Philipphê đã rao giảng và làm phép lạ, đưa nhiều người trở lại. Simon, một phù thủy, cũng tin nhưng bị Phêrô khiển trách vì muốn mua quyền ban Thánh Thần. Philipphê gặp một quan thái giám Ethiopia, giải thích Kinh Thánh và rửa tội cho ông. Ví dụ, việc rửa tội cho quan thái giám giống như một nhà truyền giáo mở rộng thông điệp đến người ngoài.
“Nước Thiên Chúa và danh Đức Giêsu Kitô được rao giảng, cả đàn ông lẫn đàn bà đều chịu phép rửa”.
Chương 9 kể về sự hoán cải ngoạn mục của Saolô (sau này là Phaolô), một người bách hại Giáo hội. Trên đường đến Đamas để bắt các tín hữu, Saolô gặp Đức Giêsu trong ánh sáng chói lòa, bị mù và nghe lời kêu gọi. Anania, theo chỉ dẫn của Chúa, rửa tội cho Saolô, giúp ông phục hồi và bắt đầu rao giảng. Dù bị người Do Thái chống đối, Phaolô được các tín hữu bảo vệ. Ví dụ, sự hoán cải của Saolô giống như một người thay đổi hoàn toàn sau một trải nghiệm sâu sắc.
“Saolô, Saolô, sao ngươi bắt bớ Ta?”.
Chương 10 mô tả Phêrô chữa lành một người bại liệt tại Lydda và làm một phụ nữ tên Tabitha sống lại ở Giôppê, thu hút nhiều người tin. Đồng thời, Cornêliô, một viên sĩ quan Rôma ngoan đạo, nhận thị kiến kêu gọi mời Phêrô. Phêrô cũng thấy thị kiến về tấm khăn với các loài vật, hiểu rằng Tin Mừng dành cho cả dân ngoại. Ông giảng cho gia đình Cornêliô, và họ nhận Chúa Thánh Thần, được rửa tội. Ví dụ, việc Cornêliô trở lại giống như một cánh cửa mở ra cho mọi dân tộc.
“Thiên Chúa không thiên vị, nhưng chấp nhận mọi người kính sợ Ngài và làm điều công chính”.
>>> Mời bạn xem thêm: Tóm tắt sách Đi Tìm Lẽ Sống
Chương 11 mô tả việc Tin Mừng lan đến Antiôkhia, nơi các tín hữu bắt đầu được gọi là “Kitô hữu.” Một số người Do Thái ở Cyprus và Cyrene rao giảng cho dân ngoại, dẫn đến nhiều người trở lại. Barnaba được cử đến Antiôkhia, chứng kiến ân sủng của Thiên Chúa, và mời Phaolô cùng tham gia giảng dạy. Phêrô giải thích với các tín hữu ở Giêrusalem về việc Cornêliô, một dân ngoại, được nhận Thánh Thần, khẳng định Thiên Chúa chấp nhận mọi dân tộc. Ví dụ, việc gọi “Kitô hữu” giống như một thương hiệu mới cho cộng đoàn đức tin.
“Bàn tay Chúa ở với họ, khiến nhiều người tin và trở về với Chúa”.
Chương 12 kể về cuộc bách hại dưới vua Hêrôđê Agrippa I, người giết sứ đồ Giacôbê và giam Phêrô. Giáo hội cầu nguyện không ngừng, và một thiên thần giải thoát Phêrô khỏi tù một cách kỳ diệu. Phêrô đến nhà các tín hữu, gây kinh ngạc vì họ không tin ông được tự do. Hêrôđê, sau khi tự nhận vinh quang thay vì Thiên Chúa, bị Thiên Chúa đánh chết. Ví dụ, việc Phêrô được giải thoát giống như một người vượt qua nguy hiểm nhờ sự hỗ trợ của cộng đồng.
“Bây giờ tôi biết thật Chúa đã sai thiên thần cứu tôi khỏi tay Hêrôđê”.
Chương 13 mô tả chuyến truyền giáo đầu tiên của Phaolô và Barnaba, được Chúa Thánh Thần sai đi từ Antiôkhia. Họ rao giảng tại Cyprus, nơi Phaolô khiến một phù thủy tên Elymas bị mù vì chống đối Tin Mừng, dẫn đến viên tổng trấn trở lại. Tại Antiôkhia thuộc Pisidia, Phaolô giảng về Đức Giêsu là Đấng Mêsia, thu hút nhiều người nhưng cũng bị người Do Thái chống đối. Họ chuyển sang rao giảng cho dân ngoại. Ví dụ, việc Elymas bị mù giống như một bài học về sự thất bại của những ai chống lại sự thật.
“Chúng tôi quay về với dân ngoại, vì Chúa đã truyền cho chúng tôi như thế”.
Chương 14 tiếp tục chuyến truyền giáo, với Phaolô và Barnaba giảng đạo tại Iconium, nơi họ bị chia rẽ giữa những người tin và chống đối. Tại Lystra, họ chữa lành một người què, khiến dân chúng lầm tưởng họ là thần linh, nhưng Phaolô nhấn mạnh chỉ Thiên Chúa đáng tôn thờ. Người Do Thái kích động dân ném đá Phaolô, nhưng ông sống sót và tiếp tục đến Derbe. Họ trở lại củng cố các cộng đoàn. Ví dụ, việc chữa lành ở Lystra giống như một hành động từ thiện gây tiếng vang lớn.
“Chúng ta phải trải qua nhiều gian truân để vào Nước Thiên Chúa” .
Chương 15 mô tả tranh luận về việc dân ngoại có cần tuân luật Môsê khi trở thành Kitô hữu. Công đồng Giêrusalem, với Phêrô, Phaolô, Barnaba và Giacôbê, quyết định rằng dân ngoại không cần chịu phép cắt bì, chỉ cần tuân một số quy tắc cơ bản. Thư của công đồng được gửi đến các cộng đoàn, mang lại sự thống nhất. Phaolô và Barnaba tách ra vì bất đồng, Phaolô chọn Silas đồng hành. Ví dụ, công đồng giống như một hội nghị giải quyết mâu thuẫn trong một tổ chức.
“Chúng tôi quyết định, cùng với Chúa Thánh Thần, không đặt gánh nặng nào thêm lên anh em”.
Chương 16 kể về chuyến truyền giáo thứ hai của Phaolô, cùng Silas và Timôthê. Tại Philippi, họ rửa tội cho Lydia, một nữ thương gia, và gia đình bà. Phaolô đuổi quỷ khỏi một cô gái, dẫn đến bị bắt và đánh đập. Trong tù, họ cầu nguyện và ca hát, một trận động đất mở cửa tù, khiến viên cai ngục trở lại và chịu rửa tội. Ví dụ, việc viên cai ngục trở lại giống như một người thay đổi sau khi chứng kiến lòng tin mạnh mẽ.
“Hãy tin vào Chúa Giêsu, anh và gia đình sẽ được cứu độ”.
Chương 17 mô tả Phaolô giảng đạo tại Thessalonica, nơi một số người tin nhưng bị dân chúng kích động đuổi đi. Tại Bêrôa, người dân tra cứu Kinh Thánh để xác minh lời Phaolô, nhiều người trở lại. Ở Athêna, Phaolô tranh luận với các triết gia, giảng về “Thiên Chúa không ai biết” tại đồi Areopagus, thu hút một số người tin, như Điônysiô. Ví dụ, bài giảng ở Athêna giống như một diễn giả điều chỉnh thông điệp để phù hợp với khán giả trí thức.
“Thiên Chúa không ở trong đền thờ do tay người làm ra”.
Chương 18 kể về Phaolô đến Côrinhtô, làm việc với Aquila và Priscilla, giảng đạo và thu hút nhiều người, bao gồm Crispus, trưởng hội đường. Một thị kiến từ Chúa khuyến khích Phaolô tiếp tục, dù bị người Do Thái đưa ra tòa. Quan tổng trấn Galliô từ chối can thiệp. Phaolô trở lại Antiôkhia qua Êphêsô, để lại nền tảng cho cộng đoàn. Ví dụ, sự kiên trì của Phaolô giống như một doanh nhân xây dựng dự án giữa khó khăn.
“Đừng sợ, cứ giảng dạy, vì Ta ở với ngươi”.
Chương 19 mô tả Phaolô tại Êphêsô, nơi ông rửa tội cho các môn đệ và giảng đạo trong hai năm, làm nhiều phép lạ. Một số phù thủy từ bỏ tà thuật, đốt sách ma thuật. Tuy nhiên, Đêmêtriô, một thợ bạc, kích động bạo động vì sợ mất lợi nhuận từ việc thờ thần Artemis. Dân chúng ổn định sau khi quan chức can thiệp. Ví dụ, cuộc bạo động giống như xung đột lợi ích trong một cộng đồng bị ảnh hưởng bởi thay đổi.
“Các thần do tay người làm ra không phải là thần”.
Chương 20 kể về Phaolô đi qua Macedonia và Hy Lạp để củng cố các cộng đoàn. Tại Trôa, ông làm Eutykhô, một thanh niên rơi từ lầu cao, sống lại. Phaolô gặp các trưởng lão Êphêsô, dặn dò họ chăm sóc Giáo hội và cảnh báo về những nguy cơ sai lạc. Ông bày tỏ sẵn sàng hy sinh vì Tin Mừng, chuẩn bị đến Giêrusalem. Ví dụ, bài nói của Phaolô giống như một lãnh đạo chia tay đội nhóm, truyền lại trách nhiệm.
“Tôi không coi mạng sống tôi là quý giá, miễn là hoàn tất cuộc chạy đua và sứ vụ”.
Chương 21 mô tả Phaolô trở về Giêrusalem, bất chấp lời cảnh báo từ các môn đệ về nguy hiểm. Ông gặp Giacôbê và các trưởng lão, báo cáo về công việc truyền giáo. Tuy nhiên, một số người Do Thái kích động dân chúng, cáo buộc Phaolô chống lại luật Môsê, dẫn đến việc ông bị bắt tại Đền Thờ. Viên chỉ huy Rôma can thiệp để bảo vệ Phaolô khỏi đám đông. Phaolô xin phép nói với dân chúng bằng tiếng Hípri, chuẩn bị biện hộ. Ví dụ, việc Phaolô đối mặt đám đông giống như một nhà lãnh đạo đứng lên bảo vệ lý tưởng trong cơn khủng hoảng.
“Tôi là người Do Thái, sinh ở Tarsus… nhưng được nuôi dạy trong thành này”.
Chương 22 kể về bài biện hộ của Phaolô trước dân chúng. Ông kể lại hành trình hoán cải, từ một người bách hại Giáo hội đến gặp Đức Giêsu trên đường Đamas, được Anania hướng dẫn và nhận sứ mệnh rao giảng cho dân ngoại. Dân chúng lắng nghe cho đến khi Phaolô nhắc đến dân ngoại, khiến họ nổi giận và đòi giết ông. Viên chỉ huy Rôma định tra khảo Phaolô, nhưng ông tiết lộ mình là công dân Rôma, buộc họ phải xét xử công bằng. Ví dụ, bài biện hộ của Phaolô giống như một diễn giả kể câu chuyện cá nhân để thuyết phục khán giả.
“Chúa phán với tôi: ‘Hãy đi, vì Ta sẽ sai ngươi đến với dân ngoại’”.
Chương 23 mô tả Phaolô biện hộ trước Hội đồng Do Thái, tuyên bố ông sống ngay thẳng trước Thiên Chúa. Khi gây tranh cãi giữa người Pharisêu và Sađốc về vấn đề sống lại, Phaolô được bảo vệ khỏi bạo lực. Một nhóm người Do Thái âm mưu giết ông, nhưng cháu của Phaolô phát hiện và báo cho viên chỉ huy Rôma. Phaolô được chuyển đến Xêdarê dưới sự bảo vệ nghiêm ngặt để xét xử trước tổng trấn Phêlích. Ví dụ, âm mưu giết Phaolô giống như một kế hoạch bị phá vỡ nhờ sự cảnh giác của đồng minh.
“Tôi đã sống với lương tâm ngay thẳng trước mặt Thiên Chúa cho đến hôm nay”.
Chương 24 kể về phiên xét xử Phaolô trước tổng trấn Phêlích tại Xêdarê. Người Do Thái cáo buộc Phaolô gây rối, nhưng ông biện hộ rằng mình chỉ thờ phượng Thiên Chúa theo “Đạo” và tin vào sự sống lại. Phêlích, dù tò mò về đức tin của Phaolô, giữ ông trong tù hai năm để chờ cơ hội. Phaolô vẫn giảng đạo cho Phêlích và vợ ông, Drusilla. Ví dụ, Phaolô biện hộ giống như một luật sư trình bày sự thật trong một phiên tòa bất công.
“Tôi tin tất cả những gì được chép trong Lề Luật và các sách Tiên Tri”.
Chương 25 mô tả Phaolô đối diện tổng trấn mới, Phêstô, tại Xêdarê. Người Do Thái yêu cầu đưa Phaolô về Giêrusalem để xét xử, nhưng ông kháng án lên hoàng đế Rôma với tư cách công dân Rôma. Vua Agrippa và Bernice đến nghe Phaolô trình bày. Phêstô, không tìm thấy tội rõ ràng, chuẩn bị gửi Phaolô đến Rôma. Ví dụ, việc kháng án lên hoàng đế giống như một người sử dụng quyền pháp lý để bảo vệ mình.
“Tôi kháng án lên hoàng đế!”.
Chương 26 kể về bài biện hộ của Phaolô trước vua Agrippa, trong đó ông thuật lại sự hoán cải, từ một người bách hại thành sứ giả của Đức Giêsu, được sai đi rao giảng cho dân ngoại. Phaolô nhấn mạnh rằng Tin Mừng dựa trên lời tiên tri về Đấng Mêsia. Agrippa thừa nhận Phaolô vô tội nhưng phải gửi đến Rôma vì đã kháng án. Ví dụ, bài nói của Phaolô giống như một diễn thuyết thuyết phục trước một hội đồng quyền lực.
“Tôi cầu xin Thiên Chúa cho mọi người nghe tôi hôm nay… trở thành như tôi”.
Chương 27 mô tả hành trình đầy kịch tính của Phaolô đến Rôma bằng tàu. Một cơn bão lớn khiến tàu gặp nguy hiểm, nhưng Phaolô, được thiên thần báo mộng, trấn an mọi người rằng tất cả sẽ an toàn. Ông khuyến khích họ ăn uống để giữ sức. Tàu đắm tại đảo Malta, nhưng tất cả 276 người trên tàu đều sống sót. Ví dụ, sự lãnh đạo của Phaolô trong cơn bão giống như một thuyền trưởng giữ tinh thần cho đoàn thủy thủ.
“Hãy can đảm lên, vì tôi tin Thiên Chúa rằng mọi sự sẽ xảy ra như Ngài đã phán”
Chương 28 kể về Phaolô và những người sống sót được dân đảo Malta tiếp đón nồng hậu. Phaolô chữa lành nhiều người, bao gồm cha của quan trấn thủ. Khi đến Rôma, ông được phép sống tự do trong khi chờ xét xử, tiếp tục rao giảng Tin Mừng cho người Do Thái và dân ngoại. Dù một số người Do Thái không tin, Phaolô tuyên bố Tin Mừng sẽ đến với dân ngoại. Cuốn sách kết thúc với Phaolô giảng đạo trong hai năm tại Rôma. Ví dụ, sự kiên trì của Phaolô giống như một nhà truyền giáo không ngừng nghỉ dù bị giam cầm.
“Tin Mừng này sẽ được rao giảng cho dân ngoại, và họ sẽ nghe”.
>>> Tìm đọc: Tóm tắt sách Khải Huyền chi tiết nhất
------------------------------------------------------------------HẾT----------------------------------------------------------------------------
Tóm tắt sách Công Vụ Các Sứ Đồ khép lại với hình ảnh Phaolô tại Rôma, kiên trì rao giảng Tin Mừng dù trong cảnh tù đày, minh chứng cho sức mạnh bất diệt của đức tin và sứ mệnh truyền giáo. Tóm tắt sách Công Vụ Các Sứ Đồ không chỉ là câu chuyện lịch sử mà còn là lời kêu gọi mỗi người, từ sinh viên đến doanh nhân, sống với đức tin kiên định, tinh thần phục vụ, và niềm hy vọng vào sự hướng dẫn của Thiên Chúa. Với thông điệp vượt thời gian, cuốn sách mời gọi chúng ta tiếp tục sứ mệnh chia sẻ ánh sáng Tin Mừng trong thế giới hôm nay.
Address: 15/16B Đ. Quang Trung, Phường 8, Gò Vấp, Hồ Chí Minh, Vietnam
Phone: 0349150552
E-Mail: contact@susach.edu.vn