Tình mẫu tử luôn là đề tài bất tận trong thi ca, nơi những cảm xúc thiêng liêng nhất được cất lên bằng vần thơ dịu dàng mà sâu sắc. Bài thơ “Mẹ” chính là một bản tình ca bất hủ về người mẹ Việt Nam tảo tần, bao dung và thầm lặng.
Mẹ
Trần Quốc Minh
Lặng rồi cả tiếng con ve
Con ve cũng mệt vì hè nắng oi
Nhà em vẫn tiếng ạ ời
Kẽo cà tiếng võng mẹ ngồi mẹ ru
Lời ru có gió mùa thu
Bàn tay mẹ quạt mẹ đưa gió về
Những ngôi sao thức ngoài kia
Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con
Đêm nay con ngủ giấc tròn
Mẹ là ngọn gió của con suốt đời.
1972
Ông sinh ngày 23 tháng 8 năm 1943
Quê quán: Hải Phòng
Ông bắt đầu sáng tác từ năm 1962, nhưng chủ yếu là những bài ca dao, vần vè…
Tới năm 1965, do được sự động viên, khích lệ của nhà văn Vân Long, ông bắt đầu nghiêm túc trong sự nghiệp sáng tác của mình, muốn lấy thơ ca như một chiếc gậy chống giúp ông đứng dậy, đứng vững giống như một người bình thường.
Bài thơ Mẹ của Trần Quốc Minh ra đời trong một hoàn cảnh khó khăn. Đó là thời điểm năm 1972 khi giặc đánh phá Hải Phòng cực kỳ ác liệt. Khi đó, nhà thơ đã cùng với gia đình em gái là bác sĩ Trần Tị Hồng phải sơ tản sang bệnh viện An Hải.
Lúc đó, cô Hồng mới sinh cháu Nguyễn Đức Thiện trong thời điểm đêm trời nóng bom nổ rung trời. Cháu Thiện khóc ngặt, còn cô Hồng thương con nên một tay phải dùng quạt còn chân đạp võng cho con ngủ. Cô quạt đến khi hai mẹ con đều phải ngủ thiếp đi.
Đây cũng là những câu thơ đầu tiên trong bài thơ của Mẹ được hình thành, ban đầu có tên là Ngọn gió của con và đến khi được in trong sách tiếng Việt thì đã đổi tiêu đề thành bài thơ Mẹ.
Bài thơ Mẹ là một trong những hình ảnh xúc động nhất về tình mẫu tử trong bài thơ "Mẹ" của Trần Quốc Minh. Bằng ngôn ngữ giản dị, giàu sức gợi, tác giả đã khắc họa hình ảnh người mẹ tần tảo, yêu thương con vô điều kiện, đồng thời thể hiện lòng biết ơn và trân trọng của người con đối với mẹ.
- Ẩn dụ "giấc tròn": không phải chỉ là giấc ngủ của con, mà có ý nghĩa cuộc đời con luôn có mẹ bên cạnh nâng bước, dìa dắt, dành tất cả yêu thương
- So sánh "Mẹ là ngọn gió": “Mẹ là ngọn gió” – ngọn gió mát lành làm dịu êm những vất vả trên đường, ngọn gió bền bỉ theo con suốt cuộc đời. Hình ảnh thơ giản dị nhưng giúp ta thấy được tình thương yêu lớn lao, sự hi sinh thầm lặng, bền bỉ suốt cuộc đời mẹ đối với con.
- Đảo ngữ: đảo "lặng rồi" lên đầu câu nhằm nhấn mạnh cái khắc nghiệt của trưa hè, đến cả con ve cũng “lặng” tiếng rồi vì cái nóng quá oi ả.
Mở bài
- Giới thiệu khái quát về hình tượng người mẹ trong thơ ca Việt Nam – biểu tượng thiêng liêng, đầy xúc động.
- Dẫn vào bài thơ Mẹ của Nguyễn Ngọc Oánh – một bức chân dung xúc động về mẹ, hiện lên chân thực, giản dị và đầy cảm thương.
Thân bài
- Ngoại hình khắc khổ:
+ “Mẹ gầy, cái dáng khô gầy cành tre” – so sánh giản dị, thân quen, gợi hình ảnh mẹ gầy gò như nhành tre già giữa bão giông.
+ Đôi chân chai sạn, dầm mưa dãi nắng
- Lặng lẽ chăm lo từng miếng ăn, manh áo
- Cuộc sống thiếu thốn, vẫn dành phần hơn cho con
- Cuộc sống đơn sơ, nghèo khó
“Áo nâu phơi vẹo bờ rào / Cái phận đã bạc còn cào phải gai” – gợi lên hình ảnh cái nghèo gắn liền với số phận long đong, chịu đựng.
- Tình mẫu tử sâu nặng:
“Con thút thít, mẹ nghẹn hai ba lần” – sự đồng cảm tuyệt đối, thương con đến nghẹn lời.
- Sự kiên cường nuôi con ăn học:
“Tối về đến lớp bình dân / I tờ nhặt được đôi vần lại rơi” – mẹ vẫn nỗ lực học để hiểu, để dạy con trong nghèo khó.
- Nỗi đau mất chồng – gồng gánh gia đình
- Tiễn con đi chiến trường
Kết bài
- Khẳng định lại hình tượng người mẹ trong bài thơ: chân thực, xúc động, là hiện thân của tình yêu thương, đức hy sinh và nghị lực sống mãnh liệt.
- Đánh giá giá trị nghệ thuật: ngôn ngữ mộc mạc, hình ảnh gần gũi, giọng điệu chan chứa cảm xúc.
Qua những vần thơ lặng lẽ mà day dứt, “Mẹ” gợi nhắc ta về bóng dáng người mẹ tảo tần, âm thầm hy sinh. Đó là nguồn cảm hứng bất tận, là điểm tựa thiêng liêng mà thơ ca mãi mãi hướng về với lòng thành kính.
Address: 15/16B Đ. Quang Trung, Phường 8, Gò Vấp, Hồ Chí Minh, Vietnam
Phone: 0349150552
E-Mail: contact@susach.edu.vn